Stará Bystrica – obec s orlojom

Sta­rá Bys­tri­ca je kysuc­ká obec v okre­se Čad­ca. Leží v nad­mor­skej výš­ke 484 met­rov nad morom. Na roz­lo­he 36.91 km² tu žije 2765 oby­va­te­ľov. Prvá písom­ná zmien­ka o obci je z 15. sto­ro­čia (sta​ra​bys​tri​ca​.com). Sta­rá Bys­tri­ca je jed­nou z naj­star­ších kysuc­kých obcí. Na úze­mí obce sa našli aj pozos­tat­ky mamu­ta a noso­rož­ca stst­na­té­ho. V 16. sto­ro­čí pod­lie­ha­la valaš­ské­mu osíd­ľo­va­niu. Vala­si sa zaobe­ra­li pase­ním hor­ské­ho dobyt­ka. Súčas­ná Sta­rá Bys­tri­ca je pokra­čo­va­teľ­kou pôvod­nej obce Bys­tri­ca. Postup­ne sa z jej cho­tá­ra vyčle­ni­li obce Klu­bi­na, Nová Bys­tri­ca, Radôs­t­ka a Har­vel­ka. V obci sa nachá­dza veľ­ké množts­vo sak­rál­nych pamia­tok z 18. až 20. sto­ro­čia, z kto­rých veľ­kú časť zho­to­vi­li miest­ni kame­nár­ski maj­stri Ján a Jozef Kuri­cov­ci. Kameň pochá­dza z lomu v doli­ne Sen­kov. Sta­rá Bys­tri­ca láka aj štý­lo­vou roz­hľad­ňou na vrchu Bobo­vec a Bes­kyd­skou zele­nou ces­tou vedú­cou popod Bobo­vec. Púta aj budo­va Zboj­nic­kej baš­ty, pred kto­ru je Zboj­níc­ky kameň z vrchu Čer­na­tín, na kto­rom vraj tan­co­va­li zboj­ní­ci s víla­mi. V cen­tre sa nachá­dza socha svä­té­ho Micha­la Archan­je­la s vra­čan­ské­ho vápen­ca. Neďa­le­ko od cen­tra je park svä­té­ho Flo­riá­na so sochou pat­ró­na hasi­čov (Infor­mač­ná tabuľa). 

Pri rekon­štruk­cii námes­tia bol v roku 2009 v Sta­rej Bys­tri­ci posta­ve­ný orloj (Wiki­pe­dia). Slo­ven­ský orloj je naj­väč­šou dre­ve­nou sochou na Slo­ven­sku. Cel­ko­vá kom­po­zí­cia pred­sta­vu­je sedia­cu Mado­nu, Sedem­bo­lest­nú Pan­nu Máriu, pat­rón­ku Slo­ven­ska. Súčas­ťou sú bron­zo­vé plas­ti­ky význam­ných osob­nos­tí našich dejín: knie­ža­ťa Pri­bi­nu, krá­ľa Svä­top­lu­ka, Anto­na Ber­no­lá­ka, Ľudo­ví­ta Štú­ra, Mila­na Ras­ti­sla­va Šte­fá­ni­ka, Andre­ja Hlin­ku a slo­ven­ských apoš­to­lov: svä­té­ho Kon­štan­tí­na, Meto­da, Beňa­di­ka, Goraz­da, Andreja-​Svorada, Bys­trí­ka, Voj­te­cha (Infor­mač­ná tabuľa). 

Dra­pé­ria je z ryo­li­tu pri Hli­ní­ku nad Hro­nom. V dol­nej čas­ti sú vlo­že­né prie­hľad­né tabuľ­ky zo zla­té­ho óny­xu pri Levi­ciach. Ten­to mra­mor obsa­hu­je čas­ti zla­té­ho vla­su. V noci sú tie­to tabuľ­ky pod­svie­te­né. Z ryo­li­tu je zho­to­ve­ný aj por­tál vstu­pu do galé­rie. Sochy slo­ven­ských apoš­to­lov sú vyte­sa­né z topo­ľa Pet­rom Kuní­kom z Tvrdo­ší­nu. Srd­com orlo­ja je astro­láb – cifer­ník s astro­no­mic­kým údaj­mi. Fareb­nosť hlav­nej dosky astro­lá­bu je daná fáza­mi dňa: čier­na noc, čer­ve­ná úsvit, ble­do­mod­rá deň – obzor, čer­ve­ná súmrak. Ten­to orloj ako jedi­ný na sve­te uka­zu­je tzv. pra­vý slneč­ný čas. V^o vežič­ke orlo­ja sú dva zvo­ny. Jeden odbí­ja čas, dru­hý vytvá­ra zvu­ko­vú kuli­su počas pro­me­ná­dy apoš­to­lov. Na dru­hom zvo­ne nazva­nom Rieč­nic­ká Mado­na je text: Na pamiat­ku zato­pe­ných obcí Rieč­ni­ca, Har­vel­ka dal odliať nit­rian­sky bis­kup Mons. Viliam Judák (Infor­mač­ná tabuľa). 

Sta­rá Bys­tri­ca is a vil­la­ge in the Kysu­ce regi­on, loca­ted in the Čad­ca dis­trict. It lies at an alti­tu­de of 484 meters abo­ve sea level. Cove­ring an area of 36.91 km², it is home to 2,765 inha­bi­tants. The first writ­ten men­ti­on of the vil­la­ge dates back to the 15^th cen­tu­ry (sta​ra​bys​tri​ca​.com). Sta­rá Bys­tri­ca is one of the oldest vil­la­ges in Kysu­ce. Remains of a mam­moth and a wool­ly rhi­no­ce­ros were also dis­co­ve­red in its ter­ri­to­ry. In the 16^th cen­tu­ry, it was part of the Wal­la­chian sett­le­ment. The Wal­la­chians were pri­ma­ri­ly enga­ged in gra­zing moun­tain catt­le. The present-​day Sta­rá Bys­tri­ca is a con­ti­nu­ati­on of the ori­gi­nal Bys­tri­ca vil­la­ge. Over time, the vil­la­ges of Klu­bi­na, Nová Bys­tri­ca, Radôs­t­ka, and Har­vel­ka were sepa­ra­ted from its territory.

The vil­la­ge con­tains many sac­red monu­ments from the 18^th to 20^th cen­tu­ries, many of which were craf­ted by local sto­ne­ma­sons Ján and Jozef Kuric. The sto­ne used ori­gi­na­tes from a quar­ry in the Sen­kov val­ley. Sta­rá Bys­tri­ca also att­racts visi­tors with a sty­lish lookout tower on Bobo­vec Hill and the Bes­kyd­ská Gre­en Trail run­ning bene­ath it. Other notab­le land­marks inc­lu­de the Zboj­níc­ka Baš­ta buil­ding, in front of which stands the Zboj­níc­ky Sto­ne from Čer­na­tín Hill, whe­re ban­dits were said to have dan­ced with fai­ries. In the cen­ter of the vil­la­ge is a sta­tue of Saint Micha­el the Archan­gel, car­ved from Vra­ca limes­to­ne. Near the cen­ter is Saint Flo­rian Park, which fea­tu­res a sta­tue of the pat­ron saint of fire­figh­ters (Infor­ma­ti­on board).

During the recons­truc­ti­on of the squ­are in 2009, an astro­no­mi­cal clock was built in Sta­rá Bys­tri­ca (Wiki­pe­dia). The Slo­vak astro­no­mi­cal clock is the lar­gest wooden sta­tue in Slo­va­kia. The enti­re com­po­si­ti­on repre­sents the sea­ted Madon­na, the Seven Sor­ro­ws Vir­gin Mary, the pat­ro­ness of Slo­va­kia. The clock fea­tu­res bron­ze reliefs of sig­ni­fi­cant his­to­ri­cal figu­res: Prin­ce Pri­bi­na, King Svä­top­luk, Anton Ber­no­lák, Ľudo­vít Štúr, Milan Ras­ti­slav Šte­fá­nik, Andrej Hlin­ka, and the Slo­vak apost­les: Saints Cons­tan­ti­ne, Met­ho­dius, Bene­dict, Gorazd, Andrew-​Svorad, Bys­trík, and Voj­tech (Infor­ma­ti­on board).

The dra­pe­ry is made of rhy­o­li­te from Hli­ník nad Hro­nom. Trans­pa­rent panels made of gol­den onyx from the Levi­ce regi­on, which con­tains gol­den hair-​like inc­lu­si­ons, are embed­ded in the lower part. At night, the­se panels are illu­mi­na­ted. The entran­ce por­tal to the gal­le­ry is also made of rhy­o­li­te. The sta­tu­es of Slo­vak apost­les were car­ved from pop­lar by Peter Kuník from Tvrdo­šín. The heart of the clock is the astro­la­be — a dial with astro­no­mi­cal data. The colors of the astro­la­be­’s main pla­te ref­lect the pha­ses of the day: black for night, red for dawn, light blue for day (hori­zon), and red for dusk. This clock is uni­que in the world, as it sho­ws the so-​called true solar time. The clock tower hou­ses two bells: one stri­kes the time, and the other cre­a­tes a sounds­ca­pe during the apost­les’ pro­me­na­de. The second bell, named Rieč­nic­ká Madon­na, bears the insc­rip­ti­on: ​“In memo­ry of the flo­oded vil­la­ges of Rieč­ni­ca and Har­vel­ka, cast by the Nit­ra bis­hop Mons. Viliam Judák” (Infor­ma­ti­on board).

Sta­rá Bys­tri­ca to miejs­co­wo­ść w regi­onie Kysu­ce, w powie­cie Čad­ca. Poło­żo­na jest na wyso­ko­ści 484 met­rów nad pozi­omem mor­za. Na powierzch­ni 36,91 km² miesz­ka tu 2765 miesz­ka­ńców. Pier­ws­za pisem­na wzmian­ka o miejs­co­wo­ści pocho­dzi z XV wie­ku (sta​ra​bys​tri​ca​.com). Sta­rá Bys­tri­ca jest jed­ną z naj­stars­zych miejs­co­wo­ści w regi­onie Kysu­ce. Na jej tere­nie odkry­to także szc­ząt­ki mamu­ta i noso­ro­żca wło­cha­te­go. W XVI wie­ku pod­le­ga­ła osad­nict­wu wołos­kie­mu. Woło­si zaj­mo­wa­li się głó­wnie wypa­sem bydła gór­skie­go. Obec­na Sta­rá Bys­tri­ca jest kon­ty­nu­ac­ją pier­wot­nej wsi Bys­tri­ca. Z jej tere­nu wyod­ręb­ni­ły się z cza­sem miejs­co­wo­ści Klu­bi­na, Nová Bys­tri­ca, Radôs­t­ka i Harvelka.

W miejs­co­wo­ści znaj­du­je się wie­le sak­ral­nych zabyt­ków z XVIII-​XX wie­ku, z któ­rych dużą część wyko­na­li lokal­ni kamie­niar­ze Ján i Jozef Kuric. Kamień pocho­dzi z kamie­ni­oło­mu w doli­nie Sen­kov. Sta­rá Bys­tri­ca przy­ci­ąga także sty­lo­wą wie­żą wido­ko­wą na wzgór­zu Bobo­vec oraz Szla­kiem Zie­lo­nym Bes­kidz­kim, bieg­nącym u pod­nó­ża Bobov­ca. War­to zobac­zyć również budy­nek Zboj­níc­kiej Baš­ty, przed któ­rym znaj­du­je się Zboj­níc­ki Kamień z wzgór­za Čer­na­tín, na któ­rym rze­ko­mo zbój­ni­cy tańc­zy­li z wró­żka­mi. W cen­trum miejs­co­wo­ści stoi figu­ra świ­ęte­go Micha­ła Archa­ni­oła, wyko­na­na z wapie­nia vrac­za­ńs­kie­go. Nie­da­le­ko cen­trum znaj­du­je się park świ­ęte­go Flo­ria­na z figu­rą pat­ro­na stra­ża­ków (Tab­li­ca informacyjna).

Podc­zas prze­bu­do­wy ryn­ku w 2009 roku w Sta­rej Bys­tri­cy zbu­do­wa­no zegar astro­no­micz­ny (Wiki­pe­dia). Sło­wac­ki zegar astro­no­micz­ny jest naj­wi­ęks­zą dre­wnia­ną rze­źbą na Sło­wac­ji. Cała kom­po­zyc­ja przed­sta­wia sie­dzącą Madon­nę, Mat­kę Bożą Boles­ną, pat­ron­kę Sło­wac­ji. Częścią zega­ra są brązo­we pła­skor­ze­źby ważnych posta­ci his­to­rycz­nych: ksi­ęcia Pri­bi­ny, kró­la Svä­top­lu­ka, Anto­na Ber­no­lá­ka, Ľudo­ví­ta Štú­ra, Mila­na Ras­ti­sla­va Šte­fá­ni­ka, Andre­ja Hlin­ki oraz sło­wac­kich apos­to­łów: świ­ętych Kons­tan­ty­na, Meto­de­go, Bene­dyk­ta, Goraz­da, Andrzeja-​Svorada, Bys­try­ka i Woj­cie­cha (Tab­li­ca informacyjna).

Dra­pe­ria wyko­na­na jest z ryo­li­tu z miejs­co­wo­ści Hli­ník nad Hro­nom. W dol­nej części wsta­wi­ono przez­roc­zys­te pły­ty z onyk­su zło­te­go z regi­onu Levi­ce, któ­ry zawie­ra zło­te wło­so­wa­te wtrące­nia. W nocy te pły­ty są podświet­la­ne. Por­tal wejści­owy do gale­rii również wyko­na­no z ryo­li­tu. Figu­ry sło­wac­kich apos­to­łów zosta­ły wyr­ze­źbi­one z topo­li przez Pete­ra Kuní­ka z Tvrdo­ší­na. Ser­cem zega­ra jest astro­la­bium – tarc­za z dany­mi astro­no­micz­ny­mi. Kolo­rys­ty­ka głó­wnej pły­ty astro­la­bium odzwier­cied­la fazy dnia: czar­na noc, czer­wo­ny świt, jas­no­nie­bies­ki dzień (hory­zont), czer­wo­ny zmierzch. Ten zegar jako jedy­ny na świe­cie poka­zu­je tzw. pra­wdzi­wy czas sło­necz­ny. W wie­życz­ce zega­ra znaj­du­ją się dwa dzwo­ny. Jeden wybi­ja czas, a dru­gi twor­zy opra­wę dźwi­ęko­wą podc­zas pro­me­na­dy apos­to­łów. Na dru­gim dzwo­nie, nazwa­nym Rieč­nic­ka Madon­na, wid­nie­je napis: ​„Na pami­ąt­kę zato­pi­onych miejs­co­wo­ści Rieč­ni­ca, Har­vel­ka, odlał bis­kup nitr­za­ńs­ki Mons. Viliam Judák” (Tab­li­ca informacyjna).

Odka­zy

• sta​ra​bys​tri​ca​.sk
• His­tó­ria Sta­rej Bystrice 
• His­to­ric­ké fot­ky Sta­rej Bystrice
• Slo­ven­ský orloj
• Face­bo­ok

Use Facebook to Comment on this Post