2006-2010, 2010, Časová línia, Krajina, Obce, Šariš, Šarišské, Slovenská krajina, Slovenské

Kamenica – obec v Spišskošarišskom medzihorí

skala
Hits: 2810

Kame­ni­ca je obec ležia­ca v Spiš­sko­ša­riš­skom medzi­ho­rí. Na ces­te z Pre­šo­va do Sta­rej Ľubov­ne. Nad obcou sa čnie hrad Kame­ni­ca.

Z obdo­bia 10. – 12. sto­ro­čia sa tu zis­ti­lo slo­van­ské poh­re­bis­ko. Obec vznik­la v polo­vi­ci 13. sto­ro­čia pod krá­ľov­ským poľov­níc­kym hra­dom Kame­ni­ca. Prvá zmien­ka je z roku 1248 po prvom tatár­skom vpá­de, prí­pad­ne z roku 1270 (hod­no­ver­nej­šia). Hrad­ný vrch Kame­ni­ca, bra­lo vyso­ké 725 met­rov nad morom, bolo úto­čis­kom pred Tatár­mi (kame​ni​ca​.sk). Kame­nic­ký hrad dal pod­ľa docho­va­ných písom­nos­tí posta­viť v prvej polo­vi­ci 13. sto­ro­čia Diet­rich – gróf spiš­ských Sasov oko­lo roku 1248 (kamen​na​ve​za​.sk). Kame­ni­ca uvá­dza ako Tor­ku­e­ley, Thorkw, Tor­kow. Admi­ni­stra­tív­ne toto úze­mie spra­vo­va­li z pan­stva a hra­du Šariš do dru­hej polo­vi­ci 13. sto­ro­čia. V roku 1600 bolo v obci 31 obý­va­ných domov (kame​ni​ca​.sk). Hrad bol zni­če­ný voj­ska­mi Šimo­na For­gá­ča v roku 1556 (Wiki­pe­dia). V roku 1816 doš­lo k zbú­ra­niu hrad­ných múrov. V Kame­ni­ci žilo v minu­los­ti sed­liac­ke a želiar­ske oby­va­teľ­stvo, neskôr roľ­níc­tvom, dre­vo­ru­bač­stvom, pas­tier­stvom. V 20-​tych rokoch 20. sto­ro­čia a po skon­če­ní II. sve­to­vej voj­ny, sa mno­hí oby­va­te­lia vysťa­ho­va­li do Ame­ri­ky (kame​ni​ca​.sk). V obci žije dnes asi 1830 oby­va­te­ľov (kame​ni​ca​.sk). O zacho­va­nie hra­du sa v súčas­nos­ti sta­rá občian­ske zdru­že­nie Kamen­ná veža (Wiki­pe­dia).

Kame­ni­ca is a vil­la­ge loca­ted in the Spišsko-​šarišské Medzi­ho­rie, on the road from Pre­šov to Sta­rá Ľubov­ňa. Abo­ve the vil­la­ge stands Kame­ni­ca Castle.

From the 10th to the 12th cen­tu­ry, a Sla­vic ceme­te­ry was dis­co­ve­red in this area. The vil­la­ge was estab­lis­hed in the mid-​13th cen­tu­ry bene­ath the roy­al hun­ting cast­le of Kame­ni­ca. The first men­ti­on is from 1248, after the first Mon­gol inva­si­on, possib­ly from 1270 (more reliab­le). Kame­ni­ca Cast­le, rising 725 meters abo­ve sea level, ser­ved as a refu­ge against the Mon­gols (kame​ni​ca​.sk). Accor­ding to pre­ser­ved docu­ments, Diet­rich, the count of Spiš Saxons, built Kame­ni­ca Cast­le in the first half of the 13th cen­tu­ry, around 1248 (kamen​na​ve​za​.sk). Kame­ni­ca is also men­ti­oned as Tor­ku­e­ley, Thorkw, Tor­kow. Admi­ni­stra­ti­ve­ly, this ter­ri­to­ry was mana­ged from the Šariš esta­te and cast­le until the second half of the 13th cen­tu­ry. In 1600, the­re were 31 inha­bi­ted hou­ses in the vil­la­ge (kame​ni​ca​.sk). The cast­le was des­tro­y­ed by the for­ces of Šimon For­gáč in 1556 (Wiki­pe­dia). In 1816, the cast­le walls were demo­lis­hed. In the past, Kame­ni­ca was home to pea­sants and iron­wor­kers, later enga­ged in agri­cul­tu­re, log­ging, and shep­her­ding. In the 1920s and after the end of World War II, many resi­dents emig­ra­ted to Ame­ri­ca (kame​ni​ca​.sk). The vil­la­ge is cur­ren­tly inha­bi­ted by app­ro­xi­ma­te­ly 1830 peop­le (kame​ni​ca​.sk). The pre­ser­va­ti­on of the cast­le is now the res­pon­si­bi­li­ty of the civic asso­cia­ti­on Kamen­ná veža (Wiki­pe­dia).

Kame­ni­ca to wieś poło­żo­na na obszar­ze Spišsko-​šarišské Medzi­ho­rie, na dro­dze z Pre­šo­va do Sta­rá Ľubov­ňa. Ponad wsią wzno­si się zamek Kamenica.

Z okre­su X‑XII wie­ku odkry­to tu sło­wia­ńs­kie cmen­tar­zys­ko. Wieś pows­ta­ła w poło­wie XIII wie­ku pod kró­le­ws­kim łowiec­kim zamkiem Kame­ni­ca. Pier­ws­za wzmian­ka pocho­dzi z roku 1248, po pier­ws­zym najaz­dzie Mon­go­łów, pra­wdo­po­dob­nie z roku 1270 (bar­dziej wia­ry­god­na). Zamek Kame­ni­ca, wznos­zący się na wyso­ko­ść 725 met­rów nad pozi­omem mor­za, słu­żył jako sch­ro­nie­nie przed Mon­go­ła­mi (kame​ni​ca​.sk). Według zacho­wa­nych doku­men­tów, Diet­rich, hra­bia spiš­skich Sasów, wzni­ó­sł zamek Kame­ni­ca w pier­ws­zej poło­wie XIII wie­ku, oko­ło roku 1248 (kamen​na​ve​za​.sk). Kame­ni­ca wys­tępu­je także jako Tor­ku­e­ley, Thorkw, Tor­kow. Admi­nis­tra­cyj­nie obszar ten był zarządza­ny z posia­dło­ści i zamku Šariš do dru­giej poło­wy XIII wie­ku. W 1600 roku we wsi było 31 zamiesz­ka­łych domów (kame​ni​ca​.sk). Zamek został zniszc­zo­ny przez siły Šimo­na For­gá­ča w 1556 roku (Wiki­pe­dia). W 1816 roku mury zamku zosta­ły zbur­zo­ne. W przes­zło­ści Kame­ni­ca było domem dla chło­pów i hut­ni­ków żela­za, później zaj­mo­wa­li się rol­nict­wem, wycin­ką drze­wa i pas­terst­wem. W latach 20. XX wie­ku i po zako­ńc­ze­niu II woj­ny świa­to­wej wie­lu miesz­ka­ńców wyemig­ro­wa­ło do Ame­ry­ki (kame​ni​ca​.sk). Obe­cnie wieś zamiesz­ku­je oko­ło 1830 osób (kame​ni​ca​.sk). O zacho­wa­nie zamku troszc­zy się obe­cnie sto­war­zys­ze­nie oby­wa­tel­skie Kamen­ná veža (Wiki­pe­dia).

Камениця – село, розташоване в міжгір’ї Спішсько-​Шарішське, на дорозі з Прешова до Старої Любовні. Над селом видно замок Камениця.

З епохи X‑XII століть тут виявлено слов’янське кладовище. Село з’явилося в середній частині XIII століття під королівським мисливським замком Камениця. Перша згадка відноситься до 1248 року після першого нашестя монголів, можливо до 1270 року (надійніша). Замок Камениця, що підіймається на висоту 725 метрів над рівнем моря, слугував притулком від монголів (kame​ni​ca​.sk). За збереженими документами, Дітрих, граф спішських Сасів, збудував замок Камениця в першій половині XIII століття, близько 1248 року (kamen​na​ve​za​.sk). Камениця також згадується як Tor­ku­e­ley, Thorkw, Tor­kow. Адміністративно цю територію управляли з маєтку і замку Шаріш до другої половини XIII століття. У 1600 році в селі було 31 заселений будинок (kame​ni​ca​.sk). Замок був знищений військами Шимона Форгача в 1556 році (Вікіпедія). У 1816 році стіни замку були з

руйновані. Камениця в минулому була домом для селян і залізярів, пізніше займалася сільським господарством, рубкою лісу та пастушеством. У 20‑х роках XX століття і після закінчення Другої світової війни багато мешканців емігрували в Америку (kame​ni​ca​.sk). В селі зараз проживає приблизно 1830 осіб (kame​ni​ca​.sk). Збереженням замку наразі займається громадське об’єднання Kamen­ná veža (Вікіпедія).

Odka­zy

Use Facebook to Comment on this Post

2011-2015, 2012, Časová línia, Kostoly, Krajina, Liptov, Neživé, Slovenská krajina, Stavby

Kostol zo stredoveku v Ludrovej

skala
Hits: 3357

Kos­to­lík sto­jí v poli asi kilo­me­ter od Ružom­ber­ka mimo samot­nej obce Lud­ro­vá, neďa­le­ko obce Štiav­nič­ka. Kos­to­lík bol posta­ve­ný v tre­tej tre­ti­ne 13. sto­ro­čia (apsi​da​.sk). Dá sa uva­žo­vať, že mohol byť vysta­ve­ný na mies­te star­šie­ho kos­to­la (Kahoun, 2002). V prvej polo­vi­ci 15. sto­ro­čia bol jeho inte­ri­ér aj exte­ri­ér kos­to­lí­ka vyzdo­be­ný násten­ný­mi maľ­ba­mi. V roku 1447 bol obsa­de­ný brat­rík­mi. Celé 16. sto­ro­čie i začia­tok 17. sto­ro­čia bol v rukách kato­lí­kov. Pro­tes­tan­ti ho pre­vza­li až v júni 1617 a udr­ža­li si ho do roku 1679. Kato­lí­kom sa vrá­til v roku 1709. V roku 1826 bol posta­ve­ný nový kos­tol v obci Vil­la Lud­ro­vá a kos­to­lík na Kúte začal postup­ne chát­rať. V roku 1843 však bol opä­tov­ne vysvä­te­ný vďa­ka úsi­liu Móri­ca Rakov­ské­ho z Lip­tov­skej Štiav­ni­ce. Svä­té omše sa tu potom slú­ži­li až do roku 1953. Od roku 1954 je majet­kom štá­tu, v sprá­ve Lip­tov­ské­ho múzea v Ružom­ber­ku. V rokoch 1958 – 1966 bol obno­ve­ný, v 70-​tych rokoch bol sprí­stup­ne­ný verej­nos­ti (apsi​da​.sk). Na ste­nách je 34 obra­zov zná­zor­ňu­jú­cich život Ježi­ša Kris­ta. Zakri­ve­nie stien je zámer­né – aby mal kos­tol dob­rú akus­ti­ku (Jalo­via­ro­vá). Tra­du­je sa, že na vstup­nom por­tá­li je množ­stvo rýh od mečov šľach­ti­cov, kto­rí tak­to vzdá­va­li úctu páno­vi domu, v tom­to prí­pa­de Bohu. Naj­väč­šiu vraj uro­bil poľ­ský kráľ Ján Sobies­ki (apsi​da​.sk).

V kos­to­lí­ku je pod­ľa ďal­šej legen­dy pocho­va­ný maj­ster tem­plár­ske­ho rádu Johann Gottf­ried von Her­bers­te­in. Výskum však nepo­tvr­dil prí­tom­nosť tem­plá­rov v tej­to oblas­ti. Pri kos­to­lí­ku a v ňom sa nakrú­ca­li via­ce­ré fil­my, naprí­klad Tisíc­roč­ná vče­la či Legen­da o lie­ta­jú­com Cyp­riá­no­vi. V súčas­nos­ti sú von­kaj­šie fasá­dy sú v dosť zlom sta­ve. V roku 2011 zís­ka­lo múze­um dotá­ciu na reštau­ro­va­nie fre­siek, v roku 2012 bola čias­toč­ne vyme­ne­ná streš­ná kry­ti­na. Využí­va sa aj na prí­le­ži­tost­né sobá­še a rôz­ne kul­túr­ne podu­ja­tia (apsi​da​.sk).

The small church stands in the field about a kilo­me­ter from Ružom­be­rok, out­si­de the vil­la­ge of Lud­ro­vá, near Štiav­nič­ka. The church was built in the third third of the 13th cen­tu­ry (apsi​da​.sk). It is con­ce­i­vab­le that it could have been erec­ted on the site of an older church (Kahoun, 2002). In the first half of the 15th cen­tu­ry, both the inte­ri­or and exte­ri­or of the church were ador­ned with fres­co­es. In 1447, it was occu­pied by the Breth­ren. Throug­hout the 16th cen­tu­ry and the begin­ning of the 17th cen­tu­ry, it remai­ned in the hands of Cat­ho­lics. Pro­tes­tants took con­trol only in June 1617 and held it until 1679. It retur­ned to Cat­ho­lics in 1709. In 1826, a new church was built in the vil­la­ge of Vil­la Lud­ro­vá, and the litt­le church on Kút gra­du­al­ly fell into dis­re­pair. Howe­ver, in 1843, it was con­sec­ra­ted again, thanks to the efforts of Móric Rakov­ský from Lip­tov­ská Štiav­ni­ca. Holy mas­ses were ser­ved here until 1953. Sin­ce 1954, it has been sta­te pro­per­ty, under the admi­ni­stra­ti­on of the Lip­tov Muse­um in Ružom­be­rok. It under­went res­to­ra­ti­on bet­we­en 1958 and 1966 and was ope­ned to the pub­lic in the 1970s (apsi​da​.sk). The­re are 34 pain­tings on the walls depic­ting the life of Jesus Christ. The cur­va­tu­re of the walls is inten­ti­onal, desig­ned to pro­vi­de good acous­tics in the church (Jalo­via­ro­vá). Accor­ding to tra­di­ti­on, the entran­ce por­tal bears many sword marks from the homa­ge paid by nob­les to the lord of the manor, in this case, God. The lar­gest mark is said to have been made by Polish King John Sobies­ki (apsi​da​.sk).

Accor­ding to anot­her legend, the mas­ter of the Tem­plar order, Johann Gottf­ried von Her­bers­te­in, is buried in the church. Howe­ver, rese­arch has not con­fir­med the pre­sen­ce of Tem­plars in this area. Seve­ral films, such as ​“The Mil­len­nial Bee” and ​“The Legend of Fly­ing Cyp­rian,” were fil­med around the church. Cur­ren­tly, the exter­nal faca­des are in quite poor con­di­ti­on. In 2011, the muse­um rece­i­ved a grant for the res­to­ra­ti­on of fres­co­es, and in 2012, the roofing was par­tial­ly repla­ced. The church is also used for occa­si­onal wed­dings and vari­ous cul­tu­ral events (apsi​da​.sk).

Odka­zy

Use Facebook to Comment on this Post

2011-2015, 2012, Časová línia, Hrady, Krajina, Liptov, Neživé, Slovenská krajina, Stavby

Likavský hrad

skala
Hits: 3379

Je naj­väč­ším hra­dom Lip­to­va (lip​tov​.sk). Pod­ľa nie­kto­rých ho posta­vi­li tem­plár­ski rytie­ri, iní za jeho budo­va­te­ľa pokla­da­jú maj­stra Tomá­ša Csó­ka­köi­ho (kamen​ny​dom​.sk). Prvá písom­ná zmien­ka je z roku 1315, vte­dy bol jeho maji­te­ľom župan Donč (wiki​pe​dia​.sk). Pánom na hra­de v roku 1397 bol morav­ský mar­gróf Pro­kop, ale o dva roky neskôr ho vyhnal kráľ Žig­mund, kto­rý hrad dal uhor­ské­mu pala­tí­no­vi Miku­lá­šo­vi a Jáno­vi Garo­vi, kto­rý ju mali do roku 1418. V sep­tem­bri 1431 husi­ti Lika­vu vypá­li­li. Po ich odcho­de v roku 1434 bola Lika­va majet­kom Jána Huny­ady­ho. Neskôr Peter Komo­ro­ws­ký. kráľ Matej I., Ján Kor­vín, Zápoľ­skí. V rokoch 1569 – 1580 chor­vát­sky veľ­mož Ján Kru­šič. Od roku 1580 Illés­há­zov­ci. Od polo­vi­ce 17. sto­ro­čia Thököly. V roku 1707 dal Fran­ti­šek Rákoc­zi zrú­cať (likav​ka​.sk). Hrad strá­žil ces­tu z Pova­žia na Ora­vu (wiki​pe​dia​.sk). Inšpi­ro­va­ný tou­to poves­ťou zlo­žil báseň o Likav­skom hra­de a Jáno­ší­ko­vi aj slo­ven­ský náro­do­vec a bás­nik Samo Cha­lup­ka (wordp​ress​.com).

It is the lar­gest cast­le in Lip­tov (lip​tov​.sk). Accor­ding to some, it was built by Tem­plar knights, whi­le others con­si­der Mas­ter Tomáš Csó­ka­köi as its buil­der (kamen​ny​dom​.sk). The first writ­ten men­ti­on is from 1315 when it was owned by the coun­ty chief Donč (wiki​pe​dia​.sk). In 1397, Mora­vian mar­gra­ve Pro­kop was the lord of the cast­le, but two years later, King Sigis­mund expel­led him. The king then gave the cast­le to the Hun­ga­rian pala­ti­nes Nicho­las and John Garai, who held it until 1418. In Sep­tem­ber 1431, the cast­le was set on fire by the Hus­si­tes. After the­ir depar­tu­re in 1434, Lika­va beca­me the pro­per­ty of Ján Huny­ady, and later of Peter Komo­ro­ws­ki, King Matt­hias I, Ján Kor­vín, and the Zápoľ­ski fami­ly. From 1569 to 1580, it belo­n­ged to the Cro­atian mag­na­te Ján Kru­šič. From 1580, it was owned by the Illés­ház fami­ly. From the mid-​17th cen­tu­ry, it was asso­cia­ted with the Thököly fami­ly. In 1707, it was demo­lis­hed by Fran­cis II Rákóc­zi (likav​ka​.sk). The cast­le guar­ded the rou­te from Pova­žie to Ora­va (wiki​pe​dia​.sk). Ins­pi­red by this legend, the Slo­vak nati­ona­list and poet Samo Cha­lup­ka com­po­sed a poem about Lika­va Cast­le and Jáno­šík (wordp​ress​.com).

Odka­zy

Use Facebook to Comment on this Post

2011-2015, 2013, Časová línia, Horehronie, Krajina, Slovenská krajina

Telgárt

skala
Hits: 1971

Tel­gárt je obec na Slo­ven­sku, nachá­dza­jú­ca sa v Horeh­ro­ní, leží v nad­mor­skej výš­ke 752 met­rov. Obklo­pe­ný je Níz­ky­mi Tat­ra­mi. His­to­ric­ky pat­ri­la obec ku krá­ľov­ské­mu majet­ku, až neskôr sa sta­la cen­trom les­né­ho hos­po­dár­stva. V súčas­nos­ti je Tel­gárt obľú­be­ným mies­tom pre turis­tov, kto­rí sem pri­chá­dza­jú za prí­ro­dou a mož­nos­ťa­mi pre turis­ti­ku, lyžo­va­nie a ďal­šie out­do­oro­vé akti­vi­ty. V zime je Tel­gárt vyhľa­dá­va­ný pre lyžo­va­nie a iné zim­né špor­ty. V lete je oblasť ide­ál­nym výcho­dis­ko­vým bodom napr. na Krá­ľo­vú hoľu. Mož­no tu nájsť tra­dič­né dre­ve­né domy a ľudo­vú archi­tek­tú­ru. Tel­gárt je zná­my aj znač­ným zastú­pe­ním róm­ske­ho oby­va­teľ­stva. Počas sezó­ny čas­to sto­ja pri ces­te a ponú­ka­jú čučo­ried­ky a huby.

Kamen­ný most v Tel­gár­te pat­rí naj­zau­jí­ma­vej­šie mos­ty. Nachá­dza sa pod Krá­ľo­vou hoľou. Via­dukt je celý v oblú­ku, kto­rý ma polo­mer 300 met­rov. Dĺž­ka je 113.6 met­rov (Páte­ček).

Tel­gárt is a vil­la­ge in Slo­va­kia, loca­ted in Horeh­ro­nie, at an alti­tu­de of 752 meters. It is sur­roun­ded by the Low Tatras. His­to­ri­cal­ly, the vil­la­ge belo­n­ged to roy­al pro­per­ty, later beco­ming a cen­ter of fores­try. Today, Tel­gárt is a popu­lar des­ti­na­ti­on for tou­rists who come for natu­re and oppor­tu­ni­ties for hiking, ski­ing, and other out­do­or acti­vi­ties. In win­ter, Tel­gárt is sought after for ski­ing and other win­ter sports. In sum­mer, the area is an ide­al star­ting point, for exam­ple, to Krá­ľo­vá hoľa. Tra­di­ti­onal wooden hou­ses and folk archi­tec­tu­re can be found here. Tel­gárt is also kno­wn for its sig­ni­fi­cant Roma popu­la­ti­on. During the sea­son, they often stand by the road, offe­ring blu­e­ber­ries and mushrooms.

The sto­ne brid­ge in Tel­gárt is one of the most inte­res­ting brid­ges. It is loca­ted below Krá­ľo­vá hoľa. The via­duct is enti­re­ly arched, with a radius of 300 meters. Its length is 113.6 meters (Páte­ček).

Tel­gárt isko nase­lij les Slo­ven­sko, lel o Horeh­ro­nie, les­kir­do an o 752 met­ra ari. O Del andre Níz­ky­mi Tat­ra­mi. His­to­ri­ka­ni than keren tel­jo­vi­pe o nase­lij lel an o kra­lo maja­ri­pe, sar pes­ki dikh­le lač­he maja­rip­nas­ko. Ando drom te dži­vel te kerel turis­tu­ra, save aven ani pri­ro­da thaj avut­ne te dži­vel te kerel drab, ski, thaj aver out­do­oro­ves­t­ke akti­vi­tu­ra. Ande pat­já­no, Tel­gár­ti sas phen­ďo ando drom, bo phe­nen Krá­ľo­vá hoľa. Ando nase­li­ja phen­ďa tra­di­ci­ona dra­ba khe­ra thaj roma­ni archi­tek­tú­ra. Tel­gárt sas agor te phen­ďo sas e roma. O ber­va­ri drom te sika­vel pes te dži­va­vel ando pat­já­no, thaj sas te pha­ga­vel bori­ka­ne thaj kukurikane.

O kamen­ný most ando Tel­gárt sas phen­ďo save oda sas e naj­ča­ča mos­tu­ra. Oda sas kaj­ker­do andre Krá­ľo­vá hoľa. O via­dukt sas sačo andre ola, save phen­ďe 300 met­ra. Oda sas e dži­vi­pen 113.6 met­ra (Páte­ček).

Odka­zy

Use Facebook to Comment on this Post

2006-2010, 2009, Časová línia, Hont, Krajina, Neživé, Slovenská krajina

Kalvária v Banskej Štiavnici

skala
Hits: 3042

Ban­skoš­tiav­nic­ká Kal­vá­ria je najim­po­zan­tnej­šou baro­ko­vou kal­vá­ri­ou v stred­nej Euró­pe. Jed­nou z naj­star­ších kal­vá­rií na Slo­ven­sku. Od roku 1993 je súčas­ťou úze­mia, kto­ré spo­lu s his­to­ric­kým mes­tom Ban­ská Štiav­ni­ca boli zara­de­né na Zoznam sve­to­vé­ho kul­túr­ne­ho a prí­rod­né­ho dedič­stva UNESCO. Od júna 2007 je na zozna­me 100 najo­hro­ze­nej­ších pamia­tok sve­ta. Kapl­n­ky a kos­to­ly Kal­vá­rie: Ježiš sa lúči so svo­jou Mat­kou, Dia­bol pokú­ša Ježi­ša, Ježiš umý­va apoš­to­lom nohy, Kapl­n­ka Bož­ské­ho Srd­ca, Posled­ná veče­ra, Bolest­né srd­ce Pan­ny Márie, Ježiš na hore Oli­vo­vej, Kapl­n­ka svä­tých scho­dov, Judá­šo­va zra­da, Odsú­de­nie Ježi­ša, Ježiš pred Hero­de­som, Ježi­ša biču­jú, Kapl­n­ka Ecce Homo, Ježiš berie svoj kríž, Ježi­ša pri­bí­ja­jú na kríž, Hor­ný kos­tol – Kris­tus na krí­ži, Boží hrob, Obre­za­nie Pána, Útek do Egyp­ta, Dva­násť­roč­ný Ježiš v chrá­me, Ježiš sa stre­tá so svo­jou Mat­kou, Pan­na Mária pod krí­žom, Ježi­šo­vo telo v lone Mat­ky, Ježi­ša pocho­vá­va­jú (kal​va​ria​.org). Pred­po­kla­dá sa, že tvor­com archi­tek­to­nic­ké­ho návrhu bol Samu­el Miko­ví­ny (nomad​.sk).

Kal­vá­ria sa nachá­dza seve­ro­vý­chod­ne od cen­tra mes­ta. Z infor­mač­nej tabu­le som sa dočí­tal, že kal­vá­ria pred­sta­vu­je baro­ko­vú sak­rál­nu archi­tek­tú­ru, sochár­stvo, výtvar­né ume­nie a ume­lec­ké remes­lá. Ini­ciá­to­rom vybu­do­va­nia bol páter Fran­ti­šek Per­ger v 18. sto­ro­čí z miest­nej komu­ni­ty Spo­loč­nos­ti Ježi­šo­vej, kto­rý na kop­ci Scharf­fen­berg (Ostrý vrch) vybu­do­val Krí­žo­vú ces­tu. Základ­ný kameň polo­ži­li 14.9.1744. Kom­plex tvo­rí 17 kapl­niek, tri kos­to­ly, Žalár, a Boží hrob (Infor­mač­ná tabu­ľa). Kal­vá­ria je oso­bi­tá aj svo­jou litur­gic­kou kon­cep­ci­ou. Neko­pí­ru­je tra­dič­ný model 14-​ich zasta­ve­ní krí­žo­vej ces­ty, ale kom­bi­nu­je výja­vy zo živo­ta Ježi­ša a Pan­ny Márie. Hore sva­hom obrá­te­ným k mes­tu ply­nu­lo stú­pa symet­ric­ky roz­lo­že­ná zosta­va hlav­ných objek­tov. Kapl­n­ky sú vzá­jom­ne pospá­ja­né ser­pen­tí­na­mi chod­níč­kov. V nich sú dre­ve­né reli­é­fy, inte­ri­é­ry kos­to­lov sú deko­ro­va­né násten­ný­mi maľ­ba­mi, kto­rá sa pri­pi­su­je rakús­ke­mu malia­ro­vi Anto­no­vi Sch­mid­to­vi (Buj­no­vá et all, 2003).

Časť výtvar­nej výzdo­by a mobi­liá­ru jed­nej z najv­zác­nej­ších baro­ko­vých pamia­tok na Slo­ven­sku bola vykrad­nu­tá, časť sa sta­la ter­čom van­da­lov. Miest­ni akti­vis­ti sa zaslú­ži­li o to, že Kal­vá­ria je zapí­sa­ná v zozna­me 100 najo­hro­ze­nej­ších pamia­tok sve­ta (Infor­mač­ná tabu­ľa). Kal­vá­ria bola obno­ve­ná na pre­lo­me 70-​tych a 80-​tych rokov 20. sto­ro­čia (Buj­no­vá et all, 2003). Štiav­nic­ká kal­vá­ria vznik­la tak, že páter Fran­ti­šek Per­ger z jezu­it­ské­ho kláš­to­ra v Ban­skej Štiav­ni­ci chcel od boha­té­ho ťažia­ra Leopol­da Ondre­ja Frit­za z Frie­den­lie­bu kúpiť Scharf­fen­berg. Páno­vi Frit­zo­vi bolo čud­né, načo chce takú ničo­tu. Kria­ky a bod­ľa­čie. Páter až na tre­tie nalie­ha­nie nave­ľa pre­zra­dil svoj úmy­sel vybu­do­vať na vrchu Kal­vá­riu. Fritz sa roz­ho­dol, že na taký­to účel Scharf­fen­berg nepre­dá, ale daru­je, ​“kým bude slú­žiť na úctu k Bohu” (pod­ľa Hid­vég­hy).

Ban­ská Štiav­ni­ca Cal­va­ry is the most impo­sing Baro­que cal­va­ry in Cen­tral Euro­pe, also one of the oldest cal­va­ries in Slo­va­kia. Sin­ce 1993, it has been part of the ter­ri­to­ry along with the his­to­ric town of Ban­ská Štiav­ni­ca, insc­ri­bed on the UNESCO World Cul­tu­ral and Natu­ral Heri­ta­ge List. Sin­ce June 2007, it has been lis­ted among the 100 most endan­ge­red monu­ments in the world. Cha­pels and chur­ches of the Cal­va­ry inc­lu­de: Jesus Bids Fare­well to His Mot­her, Devil Tempts Jesus, Jesus Was­hes the Apost­les’ Feet, Cha­pel of the Divi­ne Heart, Last Sup­per, Sor­ro­wful Heart of Vir­gin Mary, Jesus on the Mount of Oli­ves, Cha­pel of the Holy Stairs, Judas’ Bet­ra­y­al, Con­dem­na­ti­on of Jesus, Jesus Befo­re Herod, Fla­gel­la­ti­on of Jesus, Cha­pel of Ecce Homo, Jesus Takes Up His Cross, Jesus Nailed to the Cross, Upper Church – Christ on the Cross, Holy Sepul­cher, Cir­cum­ci­si­on of the Lord, Flight into Egypt, Twelve-​Year-​Old Jesus in the Tem­ple, Jesus Meets His Mot­her, Vir­gin Mary Bene­ath the Cross, Jesus’ Body in His Mot­he­r’s Lap, Burial of Jesus (kal​va​ria​.org). It is pre­su­med that Samu­el Miko­ví­nyi was the archi­tect behind the design (nomad​.sk).

The Cal­va­ry is loca­ted nort­he­ast of the city cen­ter. Accor­ding to an infor­ma­ti­on board, the cal­va­ry repre­sents Baro­que sac­ral archi­tec­tu­re, sculp­tu­re, visu­al arts, and crafts. The ini­tia­ti­ve for its cons­truc­ti­on came from Fat­her Fran­ti­šek Per­ger in the 18th cen­tu­ry, a mem­ber of the local com­mu­ni­ty of the Socie­ty of Jesus, who built the Sta­ti­ons of the Cross on Scharf­fen­berg Hill. The foun­da­ti­on sto­ne was laid on Sep­tem­ber 14, 1744. The com­plex con­sists of 17 cha­pels, three chur­ches, the Lamen­ta­ti­on, and the Holy Sepul­cher (Infor­ma­ti­on Board). The cal­va­ry is uni­que in its litur­gi­cal con­cep­ti­on, not copy­ing the tra­di­ti­onal model of the 14 Sta­ti­ons of the Cross but com­bi­ning sce­nes from the lives of Jesus and the Vir­gin Mary. The main objects are sym­met­ri­cal­ly arran­ged on a slo­pe facing the city. The cha­pels are con­nec­ted by win­ding paths with wooden reliefs, and the inte­ri­ors of the chur­ches are deco­ra­ted with wall pain­tings att­ri­bu­ted to the Aus­trian pain­ter Anton Sch­midt (Buj­no­vá et al., 2003).

Part of the artis­tic deco­ra­ti­on and fur­ni­tu­re of one of the most valu­ab­le Baro­que monu­ments in Slo­va­kia was sto­len, and some beca­me the tar­get of van­dals. Local acti­vists pla­y­ed a cru­cial role in inc­lu­ding Cal­va­ry in the list of the 100 most endan­ge­red monu­ments in the world (Infor­ma­ti­on Board). The Cal­va­ry was res­to­red in the late 1970s and ear­ly 1980s (Buj­no­vá et al., 2003). The Štiav­ni­ca Cal­va­ry came into being when Fat­her Fran­ti­šek Per­ger from the Jesu­it monas­te­ry in Ban­ská Štiav­ni­ca wan­ted to buy Scharf­fen­berg from the wealt­hy miner Leopold Andrej Fritz of Frie­den­lieb. Fritz found it odd that some­one would want such a wort­hless pla­ce with thorns and pric­kles. Only after per­sis­tent insis­ten­ce did Fat­her reve­al his inten­ti­on to build a Cal­va­ry on the top. Fritz deci­ded not to sell Scharf­fen­berg for such a pur­po­se but to dona­te it, ​“as long as it ser­ves for the honor of God” (accor­ding to Hidvéghy).

Odka­zy

Use Facebook to Comment on this Post