Šariš

2006-2010, 2010, Časová línia, Krajina, Mestá, Mestá, Šariš, Slovenská krajina, Slovenské, Typ krajiny

Prešov – mesto hudby

25/12/202307/03/2024 skala

Prešov, maďarsky Eperjes, nemecky Eperies /Preschau, rusky Prjašev, poľsky Preszów, latinsky Fragopolis /Eperiessinum (Wikipedia.sk), Langdorf, Aperiascinum (Michal Kaliňák). Jedna hypotéza hovorí o tom, že pôvodný názov mesta Eperies je odvodený od maďarského slova “eper” – jahoda. Slovenský historik Uličný tvrdí, že pomenovanie Prešov korení v slovanskom mene Preš (Peter Švorc a kol, 1997, p 14). Je centrom Šariša a Prešovského samosprávneho kraja. Leží v Košickej kotline, medzi Slánskymi vrchmi a Šarišskou vrchovinou v nadmorskej výške cca 255 metrov nad morom. Mesto má dve rieky, Torysu a Sekčov. Ku 1.1.2005 tu žilo 91 205 obyvateľov, čo je tretí najvyšší počet obyvateľov na Slovensku (presov.sk). Má štyri mestské časti: Prešov, Nižná Šebastová, Solivar, Šalgovík (Wikipedia.sk). Počiatky osídlenia siahajú až do doby kamennej. Slovanské osídlenie je doložené z prelomu 8. a 9. storočia. Prvá písomná zmienka je v listine kráľa Belu IV. z roku 1247. Slobodným kráľovským mestom je Prešov od roku 1374. Od roku 1412 patril do Pentapolitany – spoločenstva piatich kráľovských miest spolu s Košicami, Bardejovom, Levočou a Sabinovom (Wikipedia.sk). V 14. a 15. storočí sa tešil mimoriadnym hospodárskym rozvojom. Pre mesto je rok 1687 známy prešovskými jatkami (Caraffove jatky), kedy boli na námestí kruto popravení 24 mešťania za podporu Imricha Tököliho, vodcovi protihabsburského povstania. V roku 1816 došlo k zriadeniu gréckokatolíckej diecézy, vďaka čomu sem začalo prichádzať viac Rusínov. Veľký hospodársky význam pre mesto mala výroba soli (Wikipedia.sk) – Solivar Prešov, ktorý “zničili” demokrati po roku 2010. 1.11.1918 došlo k tzv. Prešovskej vzbure – bolo popravených 41 vojakov a dvaja civilisti. Pod vplyvom revolúcie v Budapešti odopreli niektorí vojaci poslušnosť a následne rabovali obchody. Neskôr boli zaistení a napriek tomu, že nedošlo ku stratám na životoch, boli odsúdení na trest smrti (Peter Švorc a kol, 1997, p 33).

Historické jadro mesta je národnou kultúrnou pamiatkou (presov.sk). Je tu množstvo pamiatok, napr.: gréckokatolícky chrám svätého Jána Krstiteľa, palác Klobušických, Šarišská galéria, Neptúnova fontána, Rákocziho palác, rímskokatolícky farský kostol svätého Mikuláša, súsošie Immaculaty, Bosákova banka, Caraffova väznica (presov.sk), Chrám svätého Alexandra Nevského, Kalvária, vodohospodárska stavba Kumšt (Wikipedia.sk). Sídli tu Divadlo Jonáša Záborského, organizujú sa tu Dni mesta Prešov, Muvina – Medzinárodná súťažná prehliadka vín, Prešovský trojičný jarmok, Prešovská hudobná jar, Prešovská hudobná jeseň, JAZZ Prešov, Deň Zeme (presov.sk). Vďaka hudobnému životu a úspechom hudobnej produkcie si mesto vyslúžilo prezývku “slovenský Seattle” (Radek Antl, presov.info/sk, Michal Frank), resp. mesto hudby (Wikipedia.sk). Niektorí hudobníci a kapely: Ivan Tásler, Peha, Katka Knechtová, Chiki liki tu‑a, Katka Koščová, Peter Lipa, David Kollar, Komajota, Peter Nagy. Pravidelne sa tu koná festival študentského umenia Akademický Prešov, Prešovská hudobná jar, Soľnobanský jarmok, Festival paličkovanej čipky, Festival zlej hudby, Prešovský trojičný jarmok a festival skupín historického šermu a remesiel, Prešovské kultúrne leto, Festival Sigord, Prešovská hudobná jeseň, JAZZ Prešov, Gorazdov literárny Prešov a mnoho ďalších (Wikipedia.sk). Nachádza sa tu Prešovská univerzita z ôsmimi fakultami a Fakulta výrobných technológií Technickej univerzity v Košiciach, Vysoká škola medzinárodného podnikania ISM Slovakia. Okrem toho cca 34 stredných škôl. Prešovská hádzaná má silný cveng v celej Európe najmä vďaka klubu Tatran Prešov (presov.sk). Futbalový Tatran Prešov už taký úspešný nie je ani v rámci Slovenska. Medzi prešovské osobnosti patria: spisovateľ, novinár a historik Jonáš Záborský, spisovateľka Milka Zimková, herec a režisér Ján Borodáč a Peter Rašev, herci Juraj Kukura, Jozef Stražan a Kveta Stražanová, režišér Fero Fenič, zahraničný spravodajca Slovenského rozhlasu v Tel Avive Yehuda Lahav /Štefan Weizslovits, futbalista Ladislav Pavlovič, hokejista Igor Liba, prvá Miss Československa Ivana Christová (Wikipedia.sk).

Presov, in Hungarian Eperjes, in German Eperies /Preschau, in Russian Prjasev, in Polish Preszów, in Latin Fragopolis /Eperiessinum (Wikipedia.sk), Langdorf, Aperiascinum (Michal Kaliňák). One hypothesis suggests that the original name of the city, Eperies, is derived from the Hungarian word “eper” – strawberry. Slovak historian Uličný argues that the naming of Prešov has its roots in the Slavic name Preš (Peter Švorc et al., 1997, p. 14). It is the center of Šariš and the Prešov self-governing region. It is located in the Košice Basin, between the Slánské Vrchy and Šarišská Vrchovina at an altitude of approximately 255 meters above sea level. The city is traversed by two rivers, Torysa and Sekčov. As of January 1, 2005, it had a population of 91,205, making it the third most populous city in Slovakia (presov.sk). It consists of four districts: Prešov, Nižná Šebastová, Solivar, and Šalgovík (Wikipedia.sk). Settlement dates back to the Stone Age, with Slavic settlement documented from the late 8^th and 9^th centuries. The first written mention is in a charter from King Bela IV in 1247. Prešov has been a free royal town since 1374. From 1412, it belonged to Pentapolitana, a confederation of five royal cities along with Košice, Bardejov, Levoča, and Sabinov (Wikipedia.sk). In the 14^th and 15^th centuries, it enjoyed significant economic development. The year 1687 is notable for the Prešov slaughter (Caraffa slaughter), where 24 citizens were cruelly executed on the square for supporting Imrich Tököli, the leader of the anti-Habsburg uprising. In 1816, the Greek Catholic diocese was established, leading to an influx of Rusyns. The production of salt, especially in Solivar Prešov, played a significant economic role for the city (Wikipedia.sk), but it was “destroyed” by democrats after 2010. On November 1, 1918, the so-called Prešov Uprising took place, resulting in the execution of 41 soldiers and two civilians. Under the influence of the revolution in Budapest, some soldiers refused obedience and subsequently looted shops. Later, despite no loss of life, they were sentenced to death (Peter Švorc et al., 1997, p. 33).

The historical core of the city is a national cultural monument (presov.sk). There are numerous landmarks, including the Greek Catholic Church of St. John the Baptist, Klobušický Palace, Šariš Gallery, Neptune’s Fountain, Rákoczi Palace, Roman Catholic Parish Church of St. Nicholas, Immaculata Statue, Bosák’s Bank, Caraffa Prison (presov.sk), Church of St. Alexander Nevsky, Calvary, water management structure Kumšt (Wikipedia.sk). The city is home to the Jonáš Záborský Theatre, and events such as Prešov Days, Muvina – International Competitive Wine Showcase, Prešov Trinity Fair, Prešov Music Spring, Prešov Music Autumn, JAZZ Prešov, Earth Day are organized (presov.sk). Thanks to its musical life and the success of musical production, the city has earned the nickname “Slovak Seattle” (Radek Antl, presov.info/sk, Michal Frank), or the “City of Music” (Wikipedia.sk). Some musicians and bands associated with the city include Ivan Tásler, Peha, Katka Knechtová, Chiki liki tu‑a, Katka Koščová, Peter Lipa, David Kollar, Komajota, Peter Nagy. Regular events include the Academic Prešov Festival of Student Art, Prešov Music Spring, Salt Mine Fair, Bobbin Lace Festival, Bad Music Festival, Prešov Trinity Fair, Historical Fencing and Crafts Group Festival, Prešov Cultural Summer, Sigord Festival, Prešov Music Autumn, JAZZ Prešov, Gorazd’s Literary Prešov, and many more (Wikipedia.sk). Prešov is home to the Prešov University with eight faculties and the Faculty of Production Technologies of the Technical University in Košice, and ISM Slovakia International Business School. Additionally, there are approximately 34 secondary schools. Prešov handball has a strong presence throughout Europe, especially thanks to the Tatran Prešov club (presov.sk). Tatran Prešov football is not as successful, even within Slovakia. Notable personalities from Prešov include writer, journalist, and historian Jonáš Záborský, writer Milka Zimková, actors Ján Borodáč and Peter Rašev, Juraj Kukura, Jozef Stražan, and Kveta Stražanová, director Fero Fenič, foreign correspondent of Slovak Radio in Tel Aviv Yehuda Lahav /Štefan Weizslovits, footballer Ladislav Pavlovič, hockey player Igor Liba, the first Miss Czechoslovakia Ivana Christová (Wikipedia.sk).

Пряшів, угорською Еперйес, німецькою Еперіес /Прешау, російською Пр’яшев, польською Прешув, латинською Фрагополіс /Еперіессінум (Wikipedia.sk), Лангдорф, Аперіасцінум (Міхал Каліняк). Одна з гіпотез говорить про те, що походження оригінальної назви міста Еперйес виводиться від угорського слова “епер” – полуниця. Словацький історик Улічний стверджує, що назва Пряшів коріниться в слов’янському імені Пряш (Петер Шворц та ін., 1997, с. 14). Воно є центром Шаріша та Пряшівського самоврядування. Розташоване в Кошицькій котліні, між Сланськими горами та Шарішською височиною на висоті приблизно 255 метрів над рівнем моря. У місті є дві річки – Ториса та Секчов. На 1 січня 2005 року тут проживало 91 205 осіб, що робить його третім за кількістю населення містом на Словаччині (presov.sk). Місто складається з чотирьох міських частин: Пряшів, Ніжна Шебастова, Солівар, Шальговік (Wikipedia.sk). Початки заселення сягають до епохи кам’яної. Слов’янське заселення документоване на перехресті VIII і IX століть. Перша писемна згадка відома з документу короля Бели IV 1247 року. Пряшів є вільним королівським містом з 1374 року. З 1412 року він входив до Пентаполітани – співтовариства п’яти королівських міст разом із Кошицями, Бардейовом, Левочою і Сабіновом (Wikipedia.sk). У XIV і XV століттях він користувався особливим економічним розвитком. Для міста 1687 рік відомий Пряшівськими бойнями (карафськими бойнями), коли на площі жорстоко стратили 24 міщан за підтримку Імріха Тьокьолі, лідера антигабсбурзького повстання. У 1816 році було створено греко-католицьку єпархію, завдяки чому почало приходити більше русинів. Велике економічне значення для міста мало виробництво солі (Wikipedia.sk) – Солівар Пряшів, який “знищили” демократи після 2010 року. 1 листопада 1918 року відбулося так зване Пряшівське повстання – було стратено 41 військовослужбовця і двох цивільних. Під впливом революції в Будапешті деякі військовослужбовці відмовились від послушності, а потім грабували магазини. Пізніше їх затримали і, незважаючи на те, що не було втрат людей, їх засудили до страти (Петер Шворц та ін., 1997, с. 33).

Історичне серце міста є національним культурним пам’ятником (presov.sk). Тут багато пам’яток, таких як греко-католицький храм святого Івана Хрестителя, палац Клобусіцьких, Шарішська галерея, фонтан Нептун, палац Ракоці, римо-католицький парафіальний костел святого Миколая, сузір’я Непорочного Зачаття, Босаківський банк, в’язниця Караффи (presov.sk), храм святого Олександра Невського, Кальварія, гідротехнічна споруда Кумшт (Wikipedia.sk). Тут розташовано Театр Йонаша Заборськ

ого, організовані Дні міста Пряшів, Мувіна – Міжнародний конкурс вин, Пряшівський трійний ярмарок, Пряшівська музична весна, Пряшівська музична осінь, JAZZ Пряшів, День Землі (presov.sk). Благодаря музичному життю і успіхам музичної продукції місто заслужило прізвище “словацький Сіетл” (Радек Антл, presov.info/sk, Міхал Франк), або місто музики (Wikipedia.sk). Деякі музиканти та гурти: Іван Таслер, Пега, Катка Кнехтова, Чікі Лікі Ту‑а, Катка Кошцова, Петер Ліпа, Давід Коллар, Комайота, Петер Наги. Регулярно відбуваються фестивалі студентського мистецтва Академічний Пряшів, Пряшівська музична весна, Солонобанський ярмарок, Фестиваль паличкованої мережі, Фестиваль поганої музики, Пряшівський трійний ярмарок і фестиваль груп історичного фехтування та ремесел, Пряшівське культурне літо, Фестиваль Сігорд, Пряшівська музична осінь, JAZZ Пряшів, Гораздов літературний Пряшів та багато інших (Wikipedia.sk). Тут розташована Пряшівська університет із восьмома факультетами та Факультет виробничих технологій Технічного університету у Кошицях, Вища школа міжнародного бізнесу ISM Slovakia. Крім того, близько 34 середні школи. Пряшівський гандбол має сильний вплив в Європі, особливо завдяки клубу Татран Пряшів (presov.sk). Футбольний Татран Пряшів вже не такий успішний навіть в межах Словаччини. Серед видатних особистостей Пряшова: письменник, журналіст і історик Йонаш Заборський, письменниця Мілька Зімкова, актори Ян Бородач і Петер Рашев, актори Юрай Кукура, Йозеф Стражан і Квета Стражанова, режисер Феро Феніч, іноземний кореспондент Словацького радіо в Тель-Авіві Йегуда Лахав /Штефан Вейзслоуіц, футболіст Ладіслав Павлович, хокеїст Ігор Ліба, перша Міс Чехословаччини Івана Христова (Wikipedia.sk).

Odkazy:

Michal Frank – Prečo prezývajú Prešov “slovenský Seattle”
Peter Molnár – Prešovská kalvária
Peter Švorc a kol, 1997: Sprievodca po historickom Prešove, UNIVERSUM
Prešov
epresov.com
Prešovský informačný server
Život Prešova
Wikipedia.sk

"Otrasná architektúra", priam odpudzujúca :-(

Use Facebook to Comment on this Post

2006-2010, 2010, 2011-2015, 2012, Časová línia, Krajina, Šariš, Slovenská krajina, TOP

21/09/202007/03/2024 skala

Šariš tvoria povodie riek Torysa, Topľa a Ondava. Historickým centrom bol Šarišský hrad, od roku 1647 je ním Prešov (saris.eu.sk). Maďarský pomenovanie Šariša je Sáros, nemecké Scharosch (Wikipedia). Pomenovanie Šariš pochádza pravdepodobne od slova Sar, údajne sa tak nazýval jeden zo staroslovanských kmeňov (Mario Hudák). Nemecké osídlenie sa najviac prejavilo v mestách Bardejov a Prešov. Prvá valašská kolonizácia v 14. storočí sa usídlila najmä v strede a na juhu. Sever zasiahla až od 16. storočia (kulturno.sk). Je zaujímavé, že tento región nebol zasiahnutý tureckým rabovaním. Po valašskej kolonizácii v 15. storočí do regiónu Šariš prišli Rusíni a Ukrajinci (Wikipedia).

Charakteristické sú pre región drevené kostoly (saris.eu.sk). Centrom Horného Šariša je Bardejov, Dolného Prešov (Wikipedia). Na severe sa chovali ovce, bolo hlavným živobytím, spracovávala sa vlna a kožušina. V iných oblastiach sa choval dobytok a ošípaná. Pestoval sa ľan, konope, zemiaky, pohánka, ale aj ovocie, najmä čerešne a marhule. V lesných oblastiach sa ťažilo drevo, vyrábalo drevené uhlie. V okolí Čergova sa vyrábali šindle. V Suchej doline sa vyrábalo vápno s vyťaženého vápenca. V Prešove sa vyrábali zbrane, zámky, v Bardejove košíky. V regióne existovali viaceré sklárne, v Bogliarke maľovali na sklo. Významne sa tu tvorili drevorezbárske predmety. Prešov preslávilo jediné slovenské ložisko kamennej soli (kulturno.sk). Domy sa tu stavali ako zruby. Smerom na juh boli omietnuté vápnom. Na Hornom Šariši sa používali aj viachranné strechy. Na drevených kostoloch zanechali svoju stopy aj majstri z východných a juhovýchodných krajín (kulturno.sk). V regióne sa používali paličkované čipky, obľúbené boli čepce. Tancovali sa povelové a krútivé tance, parobské čapáše, bašistofka, hajdukovanie. Špecialitami sú pohánkové cestoviny plnené syrom, múčno-mliečne kaše a polievky zo sušeného ovocia. Na Vianoce sa pripravujú bobaľky, alebo kračun (kulturno.sk).

Územie Šariša sa koncom 18. storočia členilo na šesť slúžnovských okresov: Hornotoryský, Strednotoryský, Dolnotoryský, Sekčovský, Topliansky a Makovický (Mario Hudák). Vo Svidníku sa konávajú Slávnosti Rusínov a Ukajincov. V Bardejove slávnosti Rusínske a ukrajinské piesne. V Raslaviciach Šarišské slávnosti (Wikipedia). Obyvatelia Šariša hovoria írečitým šarišským nárečím (slovakia.travel). V Bardejove je Šarišské múzeum so zbierkou ikonopisectva. V Boliarovciach sa zachoval funkčný mlyn. Vo Svidníku je múzeum ukrajinsko-rusínskej kultúry. V Raslaviciach sa nachádza Galéria ľudového umenia (kulturno.sk).

The region of Šariš is formed by the basins of the Torysa, Topľa, and Ondava rivers. The historical center was Šariš Castle, and since 1647, it has been represented by Prešov (saris.eu.sk). In Hungarian, Šariš is called Sáros, and in German, it’s referred to as Scharosch (Wikipedia). The name Šariš likely originates from the word “Sar,” which supposedly referred to one of the Old Slavic tribes (Mario Hudák). German settlement had a significant impact, especially in the cities of Bardejov and Prešov. The first Wallachian colonization in the 14^th century settled mainly in the central and southern parts, reaching the north only from the 16^th century (kulturno.sk). Remarkably, this region was not affected by Turkish raids. After Wallachian colonization in the 15^th century, Rusyns and Ukrainians came to the Šariš region (Wikipedia).

Characteristic of the region are wooden churches (saris.eu.sk). The center of Upper Šariš is Bardejov, and the center of Lower Šariš is Prešov (Wikipedia). Sheep farming, which was the main livelihood, predominated in the north, with wool and fur processing. In other areas, cattle and pigs were raised. Linen, hemp, potatoes, buckwheat, as well as fruits, especially cherries and apricots, were cultivated. In the forested areas, wood was harvested, and wooden coal was produced. In the Čergov area, shingles were manufactured. Limestone was extracted, and lime was produced in Suchá dolina. In Prešov, weapons and locks were manufactured, while Bardejov was known for basket weaving. Several glassworks existed in the region, and in Bogliarka, they painted on glass. Wooden carvings were a significant craft in the area. Prešov gained fame for having the only Slovak rock salt deposit (kulturno.sk). Houses were constructed as log cabins, and those facing south were coated with lime. In Upper Šariš, multi-roof structures were used. Craftsmen from eastern and southeastern countries left their mark on the wooden churches in the region (kulturno.sk). Bobbin lace and headscarves were popular in the region. Dances included command and spinning dances, parobské čapáše, bašistofka, and hajdukovanie. Specialties included buckwheat pasta filled with cheese, flour-milk porridge, and soups made from dried fruits. For Christmas, bobaľky or kračun are prepared (kulturno.sk).

By the late 18^th century, the Šariš region was divided into six district courts: Upper Torysa, Middle Torysa, Lower Torysa, Sekčov, Topľianky, and Makovica (Mario Hudák). In Svidník, the Rusyn and Ukrainian Festivals take place. Bardejov hosts the Rusyn and Ukrainian Song Festivals. In Raslavice, the Šariš Festivals are held (Wikipedia). The inhabitants of Šariš speak the distinctive Šariš dialect (slovakia.travel). Bardejov features the Šariš Museum with an icon painting collection. In Boliarovce, a functional mill has been preserved. Svidník has a museum of Ukrainian-Rusyn culture. Raslavice houses the Gallery of Folk Art (kulturno.sk).

Шариш утворює вододіл річок Ториса, Топля та Ондава. Історичним центром був Шаришський замок, а з 1647 року ним є Пряшів (saris.eu.sk). У русинській мові Шариш відомий як “Сярось” (Syaros’) і в українській як “Шаріш” (Sharish) (Wikipedia). Назва Шариша, ймовірно, походить від слова “Сар” (Sar), яке, за переказами, вживалося для позначення одного зі старослов’янських племен (Mario Hudák). Німецьке заселення мало значущий вплив, особливо в містах Бардейов і Пряшів. Перша валахська колонізація у 14 столітті поширилася переважно в центральних і південних частинах. Північна частина була заселена лише з 16 століття (kulturno.sk). Цікаво, що цей регіон не був зачеплений турецькими набігами. Після валахської колонізації в 15 столітті до Шариша прийшли русини та українці (Wikipedia).

Для регіону характерні дерев’яні церкви (saris.eu.sk). Центром Верхнього Шариша є Бардейів, а нижнього – Пряшів (Wikipedia). Мешканці Шариша розмовляють своїм специфічним наріччям (slovakia.travel). Традиційним засобом забезпечення в регіоні був скотарство, яке визначало життя на півночі. Вовна і ковдра з вовни оброблялися. В інших областях тримали худобу і свиней. Вирощували лля, коноплі, картоплю, гречку, а також фрукти, особливо вишні і абрикоси. У лісах видобували деревину, виготовляли дерев’яне вугілля. В околицях Чергова виготовляли шиндри. В Сухій Долині виготовляли вапно з вапняка. В Пряшові виготовляли зброю та замки, а в Бардейові були відомі виробництвом кошиків. В регіоні існували кілька склярень, а в Боглярці малювали на скло. Дереворізьбарство було значущим ремеслом в області. Пряшів здобув славу як єдиний солодкий резервуар в Словаччині (kulturno.sk). Домогосподарства будувалися як зруби. У південній частині вони могли бути вапнякові. У Верхньому Шариші використовувалися багатошарові дахи. Майстри з східних та південно-східних країн залишили свої сліди також на дерев’яних церквах в регіоні (kulturno.sk).

В регіоні носили паличковану вишивку, популярні були чепці. Танці включали командні і обертові танці, хлопські чапаї, баштовську пісню та гайдамацьку ходу. Традиційні страви включають гречані локшина з сиром, каші з муки та молока та супи з сушених фруктів. На Різдво готують бобалки або крачун (kulturno.sk). В кінці 18 століття регіон Шариш був розділений на шість судових округів: Верхньоториський, Середньоториський, Нижньоториський, Секчівський, Топлянський і Маковицький (Mario Hudák). У Свідник проводяться Свята русинів і українців. В Бардейові відбуваються свята Русинських і Українських пісень. У Раславицях проходять Шаришські свята (Wikipedia). Музей Шариша в Бардейові має у своїх експозиціях іконопис. У Боляровцях зберігся функціональний млин. У Свіднику є музей українсько-русинської культури. У Раславицях є Галерея народного мистецтва (kulturno.sk).

Niektoré príspevky

Výhľad na námestie spod baziliky svätého Egídia

Use Facebook to Comment on this Post

2011-2015, 2012, Časová línia, Krajina, Mestá, Mestá, Šariš, Slovenská krajina, Slovenské, Typ krajiny

Kráľovské mesto Bardejov

07/12/201918/03/2024 skala

Bardejov, maďarsky Bártfa, nemecky Bartfeld je kráľovské, historické, kúpeľné mesto. Prvá písomná zmienka je z roku 1241. Od roku 2000 je mesto zapísané medzi lokality Svetové dedičstvo UNESCO. Nachádza sa na severovýchodnom Slovensku, v nadmorskej výške 323 metrov na ploche viac ako 72 km². Býva tu cca 33000 obyvateľov. Je centrom Horného Šariša. V minulosti boli pre Bardejov dôležité dva vodné toky, ktoré ho spájali s údolím Torysy: Kľušovský potok a Sekčov. Slobodným kráľovským mestom sa Bardejov stal v roku 1376. V stredoveku sa tu naplno rozvíjala remeselná výroba, v 14. a 15. storočí zažil vrchol slávy a bohatstva – zlatý vek (Wikipedia).

Najvzácnejšia stredoveká stavba je bazilika svätého Egídia, jeho 11 gotických krídlových oltárov s tabuľovými maľbami patrí k európskym unikátom (Wikipedia). Je 50 metrov dlhá a široká 31 metrov. Veža meria 76 metrov (bardejov.sk). Radničné námestie je lemované z troch strán meštianskymi domami, so znakmi gotickej a renesančnej architektúry (Wikipedia). Námestie ma 260 x 80 metrov (bardejov.sk). Mestskú radnicu začali stavať v roku 1505. Osobnosti mesta: staviteľ Majster Alexander, hudobný skladateľ Zachariáš Zarevúcky, spisovateľ Ján Andraščík, hudobný skladateľ Jozef Grešák (Wikipedia).

V roku 1437 bolo v Bardejove evidovaných 517 domov a 3000 obyvateľov vo vnútornom meste, za hradbami bolo ďalších 300 domov. Registrovaných 64 remesiel, 51 cechov, 146 remeselníckych majstrov. V 16. storočí sa tešilo dobrému menu humanitné gymnázium pod vedením Leonarda Stöckela. Bolo centrom kultúry, vzdelanosti. S ním sa viaže aj školský organizačný a študijný poriadok – Leges scholae Bartphensis, ktorý je najstarším pedagogickým dokumentom na Slovensku. Guttgesselova tlačiareň vytlačila mnoho vzácnych prác. Katechizmus Martina Luthera z roku 1581 je považovaná za prvú publikáciu preloženú do vtedajšej slovenčiny (zhmao.sk).

Bardejov, known as Bártfa in Hungarian and Bartfeld in German, is a royal, historic spa town. The first written mention dates back to 1241. Since 2000, the town has been listed among the UNESCO World Heritage Sites. It is located in northeastern Slovakia at an elevation of 323 meters, covering an area of over 72 km². Approximately 33,000 people reside here, and it serves as the center of Upper Šariš. In the past, two watercourses were significant for Bardejov, connecting it to the Torysa Valley: the Kľušovský Stream and the Sekčov River. Bardejov obtained the status of a free royal town in 1376. During the medieval period, craftsmanship flourished, and it experienced a golden age of glory and prosperity in the 14^th and 15^th centuries (Wikipedia).

The most precious medieval structure is the Basilica of St. Giles, renowned for its 11 Gothic altars with panel paintings, making it a European rarity (Wikipedia). It is 50 meters long, 31 meters wide, and the tower measures 76 meters (bardejov.sk). The Town Hall Square is bordered by burgher houses displaying elements of Gothic and Renaissance architecture (Wikipedia). The square measures 260 x 80 meters (bardejov.sk). Construction of the Town Hall began in 1505. Notable personalities from the town include the builder Master Alexander, composer Zachariáš Zarevúcky, writer Ján Andraščík, and composer Jozef Grešák (Wikipedia).

In 1437, Bardejov had 517 registered houses and 3,000 inhabitants within the inner town, with an additional 300 houses outside the walls. There were 64 crafts, 51 guilds, and 146 artisan masters registered. In the 16^th century, the humanistic gymnasium led by Leonard Stöckel gained a good reputation. It served as a center for culture and education. Associated with it is the school organizational and study order – Leges scholae Bartphensis, the oldest pedagogical document in Slovakia. Guttgessel’s printing press produced many valuable works. Martin Luther’s Catechism from 1581 is considered the first publication translated into the then-Slovak language (zhmao.sk).

Bardejov, znane po polsku jako Bardiów, a po węgiersku jako Bártfa, niemiecku Bartfeld, to królewskie, historyczne miasto uzdrowiskowe. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z roku 1241. Od 2000 roku miasto figuruje na liście miejsc UNESCO światowego dziedzictwa. Położone jest na północnym wschodzie Słowacji, na wysokości 323 metrów, na obszarze ponad 72 km². Mieszka tu około 33 000 osób, a miasto pełni funkcję centrum Górnego Szaryszu. W przeszłości dwie cieki wodne odgrywały ważną rolę, łącząc Bardejov z doliną Torysy: strumień Kľušovský i rzeka Sekčov. Bardejov uzyskał status wolnego miasta królewskiego w 1376 roku. W średniowieczu kwitło rzemiosło, a miasto przeżyło złoty wiek chwały i dobrobytu w XIV i XV wieku (Wikipedia).

Najcenniejszym średniowiecznym zabytkiem jest Bazylika św. Idziego, słynąca z 11 ołtarzy gotyckich z obrazami na drewnie, co czyni ją europejską rzadkością (Wikipedia). Ma długość 50 metrów, szerokość 31 metrów, a wieża mierzy 76 metrów (bardejov.sk). Plac Ratuszowy otoczony jest kamienicami mieszczan z elementami architektury gotyckiej i renesansowej (Wikipedia). Plac ma wymiary 260 na 80 metrów (bardejov.sk). Budowę Ratusza rozpoczęto w 1505 roku. Wśród znanych postaci miasta są budowniczy Majster Alexander, kompozytor Zachariáš Zarevúcky, pisarz Ján Andraščík i kompozytor Jozef Grešák (Wikipedia).

W 1437 roku w Bardejowie było zarejestrowanych 517 domów i 3000 mieszkańców w obrębie miasta, za murami znajdowało się kolejne 300 domów. Zarejestrowanych było 64 rzemiosła, 51 cechów i 146 mistrzów rzemieślniczych. W XVI wieku dobra sława zdobyła się gimnazjum humanistyczne pod kierownictwem Leonarda Stöckela. Stanowiło ono ośrodek kultury i edukacji. Z nim związany jest również porządek organizacyjny i nauczania szkoły – Leges scholae Bartphensis, najstarszy dokument pedagogiczny na Słowacji. Drukarnia Guttgessela wydrukowała wiele cennych prac. Katechizm Marcina Lutra z 1581 roku uważany jest za pierwszą publikację przetłumaczoną na ówczesny słowacki (zhmao.sk).

Bardejov, або в русинській мові Бардейів, а угорською – Бартфа, німецькою – Бартфельд, є королівським історичним курортним містом. Перша писемна згадка про місто датується 1241 роком. З 2000 року місто внесено до списку об’єктів світової спадщини ЮНЕСКО. Розташоване на північному сході Словаччини на висоті 323 метри на площі понад 72 км². Тут проживає близько 33 000 осіб, і місто є центром Верхнього Шариша. У минулому для Бардейова були важливі дві водяні течії, які з’єднували його з долиною річки Ториси: Ключівський потік і річка Секчов. Бардейов отримав статус вільного королівського міста в 1376 році. У середньовіччі розвивалось ремесляне виробництво, а місто пережило золотий вік слави і багатства в XIV і XV століттях (Wikipedia).

Найціннішим середньовічним будівельним пам’ятником є базиліка святого Ігнатія, відома 11 готичними алтарями з фресками на дереві, що робить її рідкісною для європейської культури (Wikipedia). Має довжину 50 метрів, ширину 31 метр і вежу заввишки 76 метрів (bardejov.sk). Ратушний майдан оточений будинками міщан з елементами готичної і ренесансної архітектури (Wikipedia). Площа має розміри 260 на 80 метрів (bardejov.sk). Будівництво ратуші почалося у 1505 році. Серед видатних постатей міста є будівельник Майстер Олександр, композитор Захаріаш Заревуцький, письменник Ян Андрашчік та композитор Йозеф Грешак (Wikipedia).

У 1437 році в Бардейові зареєстровано 517 будинків і 3000 мешканців у межах міста, за мурами було ще 300 будинків. Зареєстровано 64 ремесла, 51 цехів і 146 ремісничих майстрів. У XVI столітті відзначалося доброю репутацією гуманітарне гімназію під керівництвом Леонарда Штекеля. Вона була центром культури та освіти. З нею пов’язаний шкільний організаційний та навчальний порядок – Leges scholae Bartphensis, який є найстарішим педагогічним документом на Словаччині. Друкарня Гуттгеселя видала багато цінних праць. Катехізис Мартина Лютера з 1581 року вважається першою публікацією, перекладеною на тодішню словацьку мову (zhmao.sk).

Odkazy:

TOP

No Supported Files in Gallery

Všetky

Use Facebook to Comment on this Post

2006-2010, 2010, Časová línia, Krajina, Obce, Šariš, Šarišské, Slovenská krajina, Slovenské

Kamenica – obec v Spišskošarišskom medzihorí

06/03/201607/03/2024 skala

Kamenica je obec ležiaca v Spišskošarišskom medzihorí. Na ceste z Prešova do Starej Ľubovne. Nad obcou sa čnie hrad Kamenica.

Z obdobia 10. – 12. storočia sa tu zistilo slovanské pohrebisko. Obec vznikla v polovici 13. storočia pod kráľovským poľovníckym hradom Kamenica. Prvá zmienka je z roku 1248 po prvom tatárskom vpáde, prípadne z roku 1270 (hodnovernejšia). Hradný vrch Kamenica, bralo vysoké 725 metrov nad morom, bolo útočiskom pred Tatármi (kamenica.sk). Kamenický hrad dal podľa dochovaných písomností postaviť v prvej polovici 13. storočia Dietrich – gróf spišských Sasov okolo roku 1248 (kamennaveza.sk). Kamenica uvádza ako Torkueley, Thorkw, Torkow. Administratívne toto územie spravovali z panstva a hradu Šariš do druhej polovici 13. storočia. V roku 1600 bolo v obci 31 obývaných domov (kamenica.sk). Hrad bol zničený vojskami Šimona Forgáča v roku 1556 (Wikipedia). V roku 1816 došlo k zbúraniu hradných múrov. V Kamenici žilo v minulosti sedliacke a želiarske obyvateľstvo, neskôr roľníctvom, drevorubačstvom, pastierstvom. V 20-tych rokoch 20. storočia a po skončení II. svetovej vojny, sa mnohí obyvatelia vysťahovali do Ameriky (kamenica.sk). V obci žije dnes asi 1830 obyvateľov (kamenica.sk). O zachovanie hradu sa v súčasnosti stará občianske združenie Kamenná veža (Wikipedia).

Kamenica is a village located in the Spišsko-šarišské Medzihorie, on the road from Prešov to Stará Ľubovňa. Above the village stands Kamenica Castle.

From the 10^th to the 12^th century, a Slavic cemetery was discovered in this area. The village was established in the mid-13th century beneath the royal hunting castle of Kamenica. The first mention is from 1248, after the first Mongol invasion, possibly from 1270 (more reliable). Kamenica Castle, rising 725 meters above sea level, served as a refuge against the Mongols (kamenica.sk). According to preserved documents, Dietrich, the count of Spiš Saxons, built Kamenica Castle in the first half of the 13^th century, around 1248 (kamennaveza.sk). Kamenica is also mentioned as Torkueley, Thorkw, Torkow. Administratively, this territory was managed from the Šariš estate and castle until the second half of the 13^th century. In 1600, there were 31 inhabited houses in the village (kamenica.sk). The castle was destroyed by the forces of Šimon Forgáč in 1556 (Wikipedia). In 1816, the castle walls were demolished. In the past, Kamenica was home to peasants and ironworkers, later engaged in agriculture, logging, and shepherding. In the 1920s and after the end of World War II, many residents emigrated to America (kamenica.sk). The village is currently inhabited by approximately 1830 people (kamenica.sk). The preservation of the castle is now the responsibility of the civic association Kamenná veža (Wikipedia).

Kamenica to wieś położona na obszarze Spišsko-šarišské Medzihorie, na drodze z Prešova do Stará Ľubovňa. Ponad wsią wznosi się zamek Kamenica.

Z okresu X‑XII wieku odkryto tu słowiańskie cmentarzysko. Wieś powstała w połowie XIII wieku pod królewskim łowieckim zamkiem Kamenica. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1248, po pierwszym najazdzie Mongołów, prawdopodobnie z roku 1270 (bardziej wiarygodna). Zamek Kamenica, wznoszący się na wysokość 725 metrów nad poziomem morza, służył jako schronienie przed Mongołami (kamenica.sk). Według zachowanych dokumentów, Dietrich, hrabia spišskich Sasów, wzniósł zamek Kamenica w pierwszej połowie XIII wieku, około roku 1248 (kamennaveza.sk). Kamenica występuje także jako Torkueley, Thorkw, Torkow. Administracyjnie obszar ten był zarządzany z posiadłości i zamku Šariš do drugiej połowy XIII wieku. W 1600 roku we wsi było 31 zamieszkałych domów (kamenica.sk). Zamek został zniszczony przez siły Šimona Forgáča w 1556 roku (Wikipedia). W 1816 roku mury zamku zostały zburzone. W przeszłości Kamenica było domem dla chłopów i hutników żelaza, później zajmowali się rolnictwem, wycinką drzewa i pasterstwem. W latach 20. XX wieku i po zakończeniu II wojny światowej wielu mieszkańców wyemigrowało do Ameryki (kamenica.sk). Obecnie wieś zamieszkuje około 1830 osób (kamenica.sk). O zachowanie zamku troszczy się obecnie stowarzyszenie obywatelskie Kamenná veža (Wikipedia).

Камениця – село, розташоване в міжгір’ї Спішсько-Шарішське, на дорозі з Прешова до Старої Любовні. Над селом видно замок Камениця.

З епохи X‑XII століть тут виявлено слов’янське кладовище. Село з’явилося в середній частині XIII століття під королівським мисливським замком Камениця. Перша згадка відноситься до 1248 року після першого нашестя монголів, можливо до 1270 року (надійніша). Замок Камениця, що підіймається на висоту 725 метрів над рівнем моря, слугував притулком від монголів (kamenica.sk). За збереженими документами, Дітрих, граф спішських Сасів, збудував замок Камениця в першій половині XIII століття, близько 1248 року (kamennaveza.sk). Камениця також згадується як Torkueley, Thorkw, Torkow. Адміністративно цю територію управляли з маєтку і замку Шаріш до другої половини XIII століття. У 1600 році в селі було 31 заселений будинок (kamenica.sk). Замок був знищений військами Шимона Форгача в 1556 році (Вікіпедія). У 1816 році стіни замку були з

руйновані. Камениця в минулому була домом для селян і залізярів, пізніше займалася сільським господарством, рубкою лісу та пастушеством. У 20‑х роках XX століття і після закінчення Другої світової війни багато мешканців емігрували в Америку (kamenica.sk). В селі зараз проживає приблизно 1830 осіб (kamenica.sk). Збереженням замку наразі займається громадське об’єднання Kamenná veža (Вікіпедія).

Odkazy

Use Facebook to Comment on this Post

2011-2015, 2012, Časová línia, Krajina, Polia, Šariš, Slovenská krajina, TOP, Typ krajiny

Tarnov

27/03/201312/03/2024 skala

Tarnov leží v Nízkych Beskydách, neďaleko od Bardejova, v nadmorskej výške 333 metrov nad morom. Na ploche 5.84 km² žije 382 obyvateľov (Wikipedia). Založili ho pravdepodobne usadlíci z poľského Tarnova na prelome 13. a 14. storočia. Najstaršia písomná správa je z roku 1355. Od polovice 16. storočia do roku 1848 patrila Bardejovu. S malou prestávkou až do roku 1883. V dávnejšej minulosti to bola poľnohospodárska a šindliarska obec (tarnov.sk).

Tarnov is situated in the Low Beskids, near Bardejov, at an altitude of 333 meters above sea level. It has an area of 5.84 km² and is inhabited by 382 residents (Wikipedia). It was likely founded by settlers from the Polish Tarnov at the turn of the 13^th and 14^th centuries. The oldest written record dates back to 1355. From the mid-16th century until 1848, it belonged to Bardejov, with a brief interruption until 1883. In the distant past, it was an agricultural and shingle-making village (tarnov.sk).

Tarnov leży w Niskich Beskidach, niedaleko Bardejova, na wysokości 333 metrów nad poziomem morza. Zajmuje obszar o powierzchni 5,84 km² i zamieszkuje go 382 mieszkańców (Wikipedia). Prawdopodobnie założone zostało przez osadników z polskiego Tarnowa na przełomie XIII i XIV wieku. Najstarszy zapis pisemny pochodzi z roku 1355. Od połowy XVI wieku do 1848 roku należało do Bardejova, z krótką przerwą do 1883 roku. W dawniejszych czasach była to wieś rolnicza i wytwórcza gontów (tarnov.sk).

Тарнів розташований у Низьких Бескидах, недалеко від Бардейова, на висоті 333 метри над рівнем моря. Займає площу 5,84 км2 і населений 382 мешканцями (Вікіпедія). Ймовірно, заснований поселенцями з польського Тарнува на перетині XIII і XIV століть. Найстаріший писемний звіт відноситься до 1355 року. З середини XVI століття до 1848 року він належав до Бардейова, з короткою перервою до 1883 року. У давнину це було сільське господарство та виробництво шинглів (tarnov.sk).

Kategória: Šariš

Use Facebook to Comment on this Post

Use Facebook to Comment on this Post

Use Facebook to Comment on this Post

Use Facebook to Comment on this Post

Use Facebook to Comment on this Post