English term: High Tatras

Pod­ta­trans­ká kot­li­na je vyso­ko polo­že­ná kot­li­na medzi Vyso­ký­mi a Níz­ky­mi Tat­ra­mi.

Je tvo­re­ná z pod­cel­kov Lip­tov­ská kot­li­na, Pop­rad­ská kot­li­na a Tatrans­ké pod­ho­rie (spra​va​ta​nap​.sk). Lip­tov­ská kot­li­na má čas­ti: Chočs­ké pod­ho­rie, Galo­vian­ske háje, Hybian­ska pahor­ka­ti­na, Lip­tov­ské nivy, Ľubieľ­ská pahor­ka­ti­na, Matia­šov­ské háje, Smre­čian­ska pahor­ka­ti­na. Pop­rad­ská kot­li­na: Kež­mar­ská pahor­ka­ti­na, Lom­nic­ká pahor­ka­ti­na, Pop­rad­ská rovi­na, Štr­b­ská pahor­ka­ti­na, Voj­nian­ske pod­ho­rie, Vrbov­ská pahor­ka­ti­na (blu​e​fi​le​.cz).

Vyzna­ču­je sa roz­ma­ni­tou geoló­gi­ou, kli­ma­tic­ký­mi pod­mien­ka­mi a význam­ným historicko-​kultúrnym kon­tex­tom. Pod­ta­trans­ká kot­li­na vznik­la v dôsled­ku tek­to­nic­kých pro­ce­sov počas obdo­bia ter­ci­é­ru a kvar­té­ru. Geolo­gic­ký základ kot­li­ny tvo­ria pre­važ­ne fly­šo­vé súvrstvia, zlo­že­né z pies­kov­cov, ílov­cov a menej prie­pust­ných vrs­tiev, čo pris­pe­lo k vytvo­re­niu typic­kých flu­viál­nych a alu­viál­nych sedi­men­tov. V Lip­tov­skej a Pop­rad­skej kot­li­ne sa nachá­dza­jú hru­bé vrstvy rieč­nych sedi­men­tov, kto­ré vznik­li v dôsled­ku náno­sov z rieč­nych tokov ako Váh a Pop­rad. Tie­to sedi­men­ty sú dôle­ži­té pre poľ­no­hos­po­dár­stvo, pre­to­že posky­tu­jú úrod­nú pôdu.

Pod­ta­trans­ká kot­li­na má pre­chod­né kon­ti­nen­tál­ne pod­ne­bie, kto­ré je ovplyv­ňo­va­né nad­mor­skou výš­kou a blíz­kos­ťou vyso­ko­hor­ských masí­vov Tatier. Zimy sú tu chlad­né s výraz­ný­mi zráž­ka­mi, naj­mä v podo­be sne­hu, čo je význam­né pre vod­ný režim kot­li­ny a jej povr­cho­vé toky. Letá sú mier­ne tep­lé, s dostat­kom slneč­ných dní, čo je priaz­ni­vé pre roz­voj turiz­mu a rekre­ač­ných akti­vít. Rieč­ne sie­te sú dob­re vyvi­nu­té a pred­sta­vu­jú význam­ný prvok v kra­jin­nom ráze oblas­ti. Hlav­ný­mi vod­ný­mi tok­mi sú rie­ky Váh a Pop­rad, kto­ré majú dôle­ži­tú úlo­hu v odvo­dňo­va­ní kot­li­ny a záso­bo­va­ní vodou pre poľ­no­hos­po­dár­stvo a oby­va­teľ­stvo. Vďa­ka množ­stvu zrá­žok a prí­tom­nos­ti kra­so­vých pra­me­ňov je Pod­ta­trans­ká kot­li­na boha­tá na pod­zem­né vody, kto­ré sú zdro­jom pit­nej vody pre mno­hé síd­la v oko­lí. Mno­hé pra­me­ne sú využí­va­né aj na bal­neo­lo­gic­ké úče­ly, čo pris­pie­va k roz­vo­ju kúpeľ­níc­tva v regióne.

Úrod­né polia Pod­ta­trans­kej kot­li­ny sú využí­va­né na poľ­no­hos­po­dár­stvo, naj­mä na pes­to­va­nie zemia­kov, obi­lia a iných plo­dín. Cho­va­jú sa tu ovce, vyrá­ba sa to ovčí syr. Význam­nú úlo­hu tu hrá aj ces­tov­ný ruch, keď­že blíz­kosť Vyso­kých a Níz­kych Tatier pri­ťa­hu­je turis­tov. Ponu­ku tvo­rí množ­stvo rekre­ač­ných mož­nos­tí, od turis­ti­ky, cez lyžo­va­nie, až po ter­mál­ne kúpa­lis­ká a well­ness centrá.

The Pod­ta­trans­ká Basin is a high-​altitude basin situ­ated bet­we­en the High and Low Tatras.

It is com­po­sed of the sub-​units Lip­tov Basin, Pop­rad Basin, and Tatrans­ké Pod­ho­rie (spra​va​ta​nap​.sk). The Lip­tov Basin inc­lu­des regi­ons such as Chočs­ké Pod­ho­rie, Galo­vian­ske Háje, Hybian­ska Pahor­ka­ti­na, Lip­tov­ské Nivy, Ľubieľ­ská Pahor­ka­ti­na, Matia­šov­ské Háje, and Smre­čian­ska Pahor­ka­ti­na. The Pop­rad Basin com­pri­ses Kež­mar­ská Pahor­ka­ti­na, Lom­nic­ká Pahor­ka­ti­na, Pop­rad­ská Rovi­na, Štr­b­ská Pahor­ka­ti­na, Voj­nian­ske Pod­ho­rie, and Vrbov­ská Pahor­ka­ti­na (blu​e​fi​le​.cz).

It is cha­rac­te­ri­zed by diver­se geolo­gy, cli­ma­tic con­di­ti­ons, and a sig­ni­fi­cant his­to­ri­cal and cul­tu­ral con­text. The Pod­ta­trans­ká Basin was for­med as a result of tec­to­nic pro­ces­ses during the Ter­tia­ry and Quater­na­ry peri­ods. The geolo­gi­cal foun­da­ti­on of the basin is pri­ma­ri­ly com­po­sed of flysch for­ma­ti­ons, con­sis­ting of sand­sto­nes, cla­ys­to­nes, and less per­me­ab­le lay­ers, which con­tri­bu­ted to the for­ma­ti­on of typi­cal flu­vial and allu­vial sedi­ments. In the Lip­tov and Pop­rad Basins, thick lay­ers of river sedi­ments are found, for­med by the depo­si­ti­on from rivers such as the Váh and Pop­rad. The­se sedi­ments are cru­cial for agri­cul­tu­re, as they pro­vi­de fer­ti­le soil.

The Pod­ta­trans­ká Basin has a trans­i­ti­onal con­ti­nen­tal cli­ma­te influ­en­ced by its alti­tu­de and the pro­xi­mi­ty of the Tat­ra moun­tain ran­ges. Win­ters here are cold with sig­ni­fi­cant pre­ci­pi­ta­ti­on, par­ti­cu­lar­ly in the form of snow, which is impor­tant for the basi­n’s water regi­me and its sur­fa­ce water­cour­ses. Sum­mers are mode­ra­te­ly warm with plen­ty of sun­ny days, which is favo­rab­le for the deve­lop­ment of tou­rism and rec­re­a­ti­onal acti­vi­ties. The river networks are well-​developed and repre­sent a sig­ni­fi­cant fea­tu­re in the are­a­’s lands­ca­pe. The main rivers, Váh and Pop­rad, play an impor­tant role in drai­ning the basin and pro­vi­ding water for agri­cul­tu­re and local popu­la­ti­ons. Due to abun­dant pre­ci­pi­ta­ti­on and the pre­sen­ce of karst springs, the Pod­ta­trans­ká Basin is rich in groun­dwa­ter, which ser­ves as a sour­ce of drin­king water for many near­by sett­le­ments. Many of the­se springs are also used for bal­neo­lo­gi­cal pur­po­ses, con­tri­bu­ting to the deve­lop­ment of spa tou­rism in the region.

The fer­ti­le fields of the Pod­ta­trans­ká Basin are used for agri­cul­tu­re, par­ti­cu­lar­ly for gro­wing pota­to­es, cere­als, and other crops. She­ep far­ming is com­mon, and she­ep che­e­se pro­duc­ti­on is well-​established. Tou­rism also pla­ys a sig­ni­fi­cant role, as the pro­xi­mi­ty of the High and Low Tatras att­racts visi­tors. The regi­on offers a wide ran­ge of rec­re­a­ti­onal oppor­tu­ni­ties, from hiking and ski­ing to ther­mal baths and well­ness centers.

Kot­li­na Pod­tatr­za­ńs­ka to wyso­ko poło­żo­na kot­li­na znaj­du­jąca się pomi­ędzy Tat­ra­mi Wyso­ki­mi a Niskimi.

Skła­da się z pod­jed­nos­tek: Kot­li­na Lip­to­ws­ka, Kot­li­na Pop­radz­ka oraz Pod­tatr­za­ńs­kie Pod­gór­ze (spra​va​ta​nap​.sk). Kot­li­na Lip­to­ws­ka obej­mu­je regi­ony takie jak: Pod­gór­ze Czo­cho­ws­kie, Gaje Galo­ws­kie, Wzgór­za Hybia­ńs­kie, Nizi­ny Lip­to­ws­kie, Wzgór­za Ľubieľ­skie, Gaje Matia­šo­ws­kie oraz Wzgór­za Smrec­za­ńs­kie. Kot­li­na Pop­radz­ka obej­mu­je: Wzgór­za Kie­żmar­skie, Wzgór­za Łom­nic­kie, Równi­nę Pop­radz­ką, Wzgór­za Szc­zyrb­skie, Pod­gór­ze Woj­nia­ńs­kie oraz Wzgór­za Wierz­bo­ws­kie (blu​e​fi​le​.cz).

Cha­rak­te­ry­zu­je się różno­rod­no­ścią geolo­gicz­ną, warun­ka­mi kli­ma­tycz­ny­mi oraz znac­zącym kon­teks­tem historyczno-​kulturowym. Kot­li­na Pod­tatr­za­ńs­ka pows­ta­ła w wyni­ku pro­ce­sów tek­to­nicz­nych w okre­sie trze­ci­or­zędu i czwar­tor­zędu. Pod­sta­wę geolo­gicz­ną kot­li­ny sta­no­wią głó­wnie warst­wy flis­zo­we, skła­da­jące się z pias­ko­wców, łup­ków ilas­tych i mniej prze­puszc­zal­nych warstw, co przyc­zy­ni­ło się do pows­ta­nia typo­wych osa­dów flu­wial­nych i alu­wial­nych. W Kot­li­nie Lip­to­ws­kiej i Pop­radz­kiej znaj­du­ją się gru­be warst­wy osa­dów rzecz­nych, któ­re pows­ta­ły w wyni­ku nano­sów z rzek, takich jak Wag i Pop­rad. Te osa­dy są istot­ne dla rol­nict­wa, ponie­waż dostarc­za­ją żyz­nej gleby.

Kot­li­na Pod­tatr­za­ńs­ka ma prze­jści­owy kli­mat kon­ty­nen­tal­ny, któ­ry jest ksz­ta­łto­wa­ny przez wyso­ko­ść nad pozi­omem mor­za oraz blis­ko­ść masy­wów gór­skich Tatr. Zimy są tutaj chłod­ne z obfi­ty­mi opa­da­mi, zwłaszc­za w posta­ci śnie­gu, co ma duże znac­ze­nie dla reżi­mu wod­ne­go kot­li­ny oraz jej powierzch­ni­owych cie­ków wod­nych. Lata są umiar­ko­wa­nie cie­płe z dużą ilo­ścią sło­necz­nych dni, co spr­zy­ja rozwo­jo­wi turys­ty­ki i dzia­łal­no­ści rekre­a­cyj­nej. Sie­ci rzecz­ne są dobr­ze rozwi­ni­ęte i sta­no­wią istot­ny ele­ment kra­job­ra­zu tego obsza­ru. Głó­wne rze­ki, Wag i Pop­rad, odg­ry­wa­ją ważną rolę w odwad­nia­niu kot­li­ny i dostarc­za­niu wody dla rol­nict­wa oraz lokal­nych spo­łecz­no­ści. Ze wzg­lędu na obfi­te opa­dy i obec­no­ść kra­so­wych źró­deł Kot­li­na Pod­tatr­za­ńs­ka jest boga­ta w wody podziem­ne, któ­re sta­no­wią źró­dło wody pit­nej dla wie­lu oko­licz­nych miejs­co­wo­ści. Wie­le z tych źró­deł wykor­zys­ty­wa­nych jest także do celów bal­neo­lo­gicz­nych, co przyc­zy­nia się do rozwo­ju turys­ty­ki uzdro­wis­ko­wej w regionie.

Żyz­ne pola Kot­li­ny Pod­tatr­za­ńs­kiej są wykor­zys­ty­wa­ne do rol­nict­wa, zwłaszc­za do upra­wy ziem­nia­ków, zbóż i innych roślin. Hodu­je się tu owce, a także pro­du­ku­je sery owc­ze. Ważną rolę odg­ry­wa tu również turys­ty­ka, ponie­waż blis­ko­ść Tatr Wyso­kich i Nis­kich przy­ci­ąga turys­tów. Regi­on ofe­ru­je wie­le możli­wo­ści rekre­a­cyj­nych, od turys­ty­ki pies­zej i nar­ciarst­wa po ter­mal­ne kąpie­lis­ka i cen­tra wellness.

Odka­zy

• Tomáš Macha­ra
• blu​e​fi​le​.cz
• Wiki­pe­dia CZ
• Wiki­pe­dia SK

Use Facebook to Comment on this Post